Het zijn zware tijden voor de ECB. Na een jaar van inflatierecords zijn de energieprijzen inmiddels fors gedaald, maar de kerninflatie, waar energie niet in meegerekend wordt, stijgt nog altijd. En daar krijgen de centrale bankiers veel kritiek op.

Toch is ECB-voorzitter Christine Lagarde optimistisch: “De euro is een symbool van verbinding geworden dat een integraal onderdeel is van onze gedeelde Europese identiteit.” Volgens Lagarde weerspiegelt zich dat ook in de populariteit van de euro: “De steun voor de euro kent nu een recordhoogte van tachtig procent.” 

Zo’n drie uur te laat, kan Lagarde eindelijk aan haar toespraak in het Europees Parlement beginnen. De grote vergaderzaal moest ontruimd worden nadat Koerdische demonstranten over de balustrades van de toeschouwerstribune waren geklommen.

Achilleshiel

Nu de geopolitieke kaarten weer volop herverdeeld worden, is het volgens Lagarde des te belangrijker om een stabiele euro te hebben. “Daarom moeten we echt een versnelling hoger schakelen bij het voltooien van onze Economische en Monetaire Unie (EMU).” Voor de ECB-voorzitter moet “elke Europese beleidsmaker” daarbij helpen in dit laatste jaar, voordat de Europeaan opnieuw naar de stembus trekt. 

Zo roept ze de Europarlementariërs allereerst op om meer vaart te maken met de integratie van de Europese kapitaalmarkten. Een bekende achilleshiel van de Europese economie is dat bedrijven bijna enkel terechtkunnen bij banken voor hun financiering en niet bij private investeerders. Omdat dit in bijvoorbeeld de Verenigde Staten veel minder het geval is, creëert dat een vruchtbaarder ondernemingsklimaat. 

Lagarde benadrukt dat beter geïntegreerde kapitaalmarkten zorgen voor meer risicospreiding, niet alle bedrijfsleningen zitten immers bij banken in dat geval. “Ook kunnen we hierdoor meer privaat kapitaal aanwenden voor de groene en digitale transitie.”

Begrotingsregels

Ten tweede riep Lagarde de beleidsmakers op om vaart te maken met het hervormen van de Europese begrotingsregels: “Zo kunnen we de fundamenten van onze Economische en Monetaire Unie versterken.”

Omdat de schatkisten van veel lidstaten na de corona- en energiecrisis volledig uitgeput zijn, wil Brussel de begrotingsregels versoepelen. De hoofdgedachte is dat er individuele programma’s opgesteld worden om lidstaten financieel terug op het juist pad te brengen. Toch blijven werken met een harde grens die voor iedereen dezelfde is, zou sommige lidstaten namelijk tot erg pijnlijke besparingen dwingen. Investeren in bijvoorbeeld een groenere toekomst zou hierdoor aartsmoeilijk worden.

Digitale euro

Omdat de ECB in de herfst zijn onderzoek naar de digitale euro afrondt, vraagt Lagarde het Europees Parlement om nu al na te denken over de vervolgstappen. Het is immers aan het Europees Parlement, de Europese Commissie en de lidstaten om uiteindelijk te beslissen of de beruchte digitale euro er ook daadwerkelijk komt.

Het Europees Parlement heeft trouwens nu al kritiek op het onderzoek van de ECB. Vooral het feit dat de centrale bankiers Amazon, ‘s werelds grootste webwinkel, hebben uitgenodigd om mee te werken aan het onderzoek naar de digitale euro, zint het Europees Parlement niet.  Europarlementariër Caroline Nagtegaal (VVD) noemt het bizar dat de ECB een potentiële concurrent en een niet onomstreden bedrijf bij het onderzoek betrekt: “Dat is alsof Heineken een nieuw drankje ontwikkelt en het bestuur van Grolsch uitnodigt om daarbij te helpen.”

Apolitiek

Dat Lagarde met een waslijst aan opdrachten naar het Europees Parlement trekt, is opmerkelijk. De aanleiding voor haar uitnodiging was een evaluatierapport van de Europarlementariërs over het werk van de ECB in 2022. En juist in dat rapport hamert het Parlement erop dat de ECB een apolitieke en neutrale instantie moet blijven.

Zo stoort Nagtegaal zich eraan dat de ECB die rol bij bijvoorbeeld klimaatbeleid steeds meer loslaat: “De centrale bank moet te allen tijde haar mandaat voor ogen houden en zich niet laten afleiden door klimaatambities. Het bestrijden van de inflatie moet nu de hoogste prioriteit van de ECB zijn.” Bij het aankopen van obligaties geeft de ECB bijvoorbeeld voorrang aan duurzame bedrijven.

In het verleden was Lagarde er overigens ook al niet vies van om zich nu en dan in politieke discussies te mengen. Zo uitte ze eerder al felle kritiek op de steunmaatregelen die veel lidstaten troffen om hun burgers en bedrijven door de energiecrisis te slepen. Volgens Lagarde waren die steunmaatregelen te breed waardoor ze vooral de inflatie aanwakkerden.