“Er staan ons donkere tijden te wachten. De inflatie gaat binnenkort zeker nog niet dalen.” Lagarde valt meteen met de deur in huis wanneer ze haar bezoek aan het Europees Parlement aftrapt. “Voordat het beter wordt, zal het eerst slechter gaan”, gaat ze onheilspellend verder. De Centrale Bank verwacht in de eurozone een gemiddelde inflatie van 8 procent in 2022, 5,5 procent in 2023 en 2,3 procent in 2024. In de nabije toekomst mogen we daarom zeker nog meer renteverhogingen verwachten, vertelt Lagarde.

Duits Europarlementariër van de Groenen Rasmus Andresen zet hier vraagtekens bij: “Als de Centrale Bank verwacht dat de inflatie gaat dalen, waarom is ze dan van plan om de rente toch nog te verhogen?” Lagarde weet de Duitser echter rustig van repliek te dienen: “Mijn hoofdmissie als voorzitter van de Centrale Bank is om de inflatie op 2 procent te krijgen. De eerdergenoemde cijfers liggen daar alsnog boven. Daarnaast gaan de voorspellingen die rekening houden met het slechtste scenario uit van een inflatie van 2,7 procent in 2024. Dat is toch zorgelijk.”

“We doen wat we kunnen”

Over de oorzaak van de hoge inflatie is Lagarde duidelijk. Minstens 50 procent wordt veroorzaakt door de energiecrisis. Lagarde benadrukt daarom ook het belang van nationaal fiscaal beleid om een antwoord te bieden op de hoge energieprijzen. Daarbij is het volgens haar wel noodzakelijk dat energiemaatregelen die lidstaten nemen tijdelijk zijn en zich richten op de mensen die het meest in de problemen komen. Wanneer maatregelen niet doelgericht genoeg zijn, zouden ze de inflatie enkel verder doen opflakkeren. “Jammer genoeg zie ik op dit moment dat de meeste lidstaten toch kiezen voor erg brede maatregels die zich totaal niet focussen op de armsten. Werk aan de winkel dus!”, laat de ECB-voorzitter zich kritisch uit.

Andresen springt hier gretig op in: “Zoals u aanhaalt, wordt de huidige inflatieproblematiek voornamelijk veroorzaakt door de Russen die de gaskraan dichtdraaiden. De huidige middelen waar de Centrale Bank over bezit, zijn dan toch veel te beperkt om de inflatie bij de kern aan te pakken.” Lagarde reageert pragmatisch: “Het enige wat wij kunnen doen, is de oververhitte vraag afremmen en de verwachtingen over toekomstige inflatie inperken, dat klopt. Hoe graag ik het ook zou willen, ik kan niets aan Poetins vreselijke daden doen. Ook kan ik inderdaad de gasprijs niet omlaag brengen. Dat is niet aan mij. Maar we doen wat we kunnen”

Europese Centrale Bank, redder in nood

Deze zomer kondigde de ECB aan dat ze in de bres gaat springen voor lidstaten die met een te hoge rente op hun staatsobligaties te maken krijgen. Op voorwaarde dat de lidstaat in kwestie fiscale hervormingen doorvoert, kan ze rekenen op steun van de ECB bij het verlichten van de nationale schulden. Het idee is dat de markten dan weer meer vertrouwen krijgen in de desbetreffende lidstaat waardoor ze een minder hoge rente op staatobligaties gaan vragen. De maatregel kwam er toen deze zomer de rente op Italiaanse en Duitse staatobligaties steeds verder uit elkaar begon te lopen.

Europarlementariër Caroline Nagtegaal (VVD) maakt zich zorgen dat lidstaten hierdoor juist aangemoedigd worden om meer schulden aan te gaan. Waarom zouden ze dat niet doen, nu lidstaten weten dat de Europese Centrale Bank hen uit de nood zal helpen als het misgaat? Lagarde doet alsof ze de vraag verkeerd geïnterpreteerd heeft om vervolgens naast de kwestie antwoord te geven.

Later stelt Europarlementariër voor JA21 Michiel Hoogeveen de vraag nog eens. Ook hij wil weten of de Centrale Bank de markten zo niet verstoort. Lagarde: “De markten zijn al verstoord op het moment dat we ingrijpen. Het is juist door marktfalen dat lidstaten in eerste instantie met renteproblemen te maken krijgen. Daarnaast gaan onze ingrepen gepaard met verplichte fiscale hervormingen die lidstaten moeten nemen om te waarborgen dat ze in de toekomst verantwoordelijker fiscaal gedrag vertonen.”

De broodnodige komische noot wordt gemaakt aan het einde van de vergadering door Dorien Rookmaker. Zij stond voor Forum voor Democratie op de Europese lijst, maar zit nu in Brussel als onafhankelijk Parlementslid. Haar vraag is kort en bondig: “Als het dit nieuwe ECB-instrument landen uiteindelijk niet fiscaal verantwoordelijker kan maken, is de Europese Centrale Bank dan bereid om deze landen tijdelijk uit de eurozone te gooien?” Lagarde moet lachen: “Dat is iets wat wij als Centrale Bank niet kunnen.” Daarnaast verzekert Lagarde Rookmaker dat de ECB genoeg alternatieven in haar trukendoos heeft zitten wanneer de rentehulp tekortkomt.

Het r-woord

Tot slot de vraag die bij steeds meer mensen op de lippen ligt: staat de Europese Unie een recessie te wachten? Steeds meer private banken lieten al weten van dat scenario uit te gaan. Desondanks begon Lagarde haar bezoek aan het Europees Parlement gek genoeg met de mededeling dat de Europese Centrale Bank vooralsnog uitgaat van positieve groei in het nieuwe jaar.

Wanneer haar later gevraagd wordt hoe ze dit rijmt met de gangbare verwachting van een recessie, nuanceert Lagarde haar eerdere verklaring: “Die positieve groei werd voorspeld eerder deze maand. In de tussentijd zijn we echter door de feiten ingehaald. Neem nu bijvoorbeeld de recente sluiting van de Nordstream-1-gaspijplijn. De kaarten liggen er nu inderdaad heel wat minder positief voor.” Maar of de ECB dan ook daadwerkelijk een recessie verwacht, dat spreekt ze niet uit. Om het r-woord te allen tijde te vermijden, wringt ze zich vakkundig in allerlei bochten van diplomatieke zinsconstructies. Om maar paniek op de markten te voorkomen.