Na 6 maanden zit het Sloveense voorzitterschap van de Europese Unie erop. Een voorzitterschap dat heeft ingezet op veerkracht maar steevast te kampen had met verdeeldheid. En dat in een periode die getekend werd door een pandemie, grenskwesties en de Europese verwijdering van Polen en Hongarije. Slovenië, het zorgenkind volgens sommige Nederlandse Europarlementariërs, in de voorzittersrol. Hoe is dat verlopen?
Resultaten
Afgelopen week presenteerde de Sloveense premier Janša de resultaten van het voorzitterschap samen met de voorzitters van de Europese Commissie en Europese Raad, Ursula von der Leyen en Charles Michel. De premier loofde het Sloveense voorzitterschap en wees daarbij op de dossiers (21 stuks) die succesvol werden afgehandeld.
“Een van de belangrijkste voornemens van het voorzitterschap was veerkracht en herstel uit te stralen tegen de achtergrond van de aanhoudende pandemie. Op dat vlak is flinke vooruitgang geboekt.” Zo hebben de Slovenen erop toegezien dat de Europa op het gebied van gezondheidszorg beter is gaan samenwerken en meer middelen en bevoegdheden heeft gekregen.
Daarnaast was ook de weerbaarheid op digitaal vlak een belangrijk onderdeel van de Sloveense agenda. Vooral Oost-Europa kampte met aanhoudende cyber-aanvallen. De regio is volgens de premier dusdanig betrokken geweest bij de plannen van het voorzitterschap. Opsommend zegt premier Janša: “Ik geloof dat we behoorlijk wat werk hebben verzet, maar er is nog meer te doen. Dat is nu aan het Franse voorzitterschap”.
Onderzoekscommissie
Toch vertelt dit niet het hele verhaal, weet ook Europarlementariër Sophie in ’t Veld (D66). In oktober is een speciale onderzoekscommissie van het Europees Parlement onder leiding van In ’t Veld naar Slovenië afgereisd. De delegatie ging daar kijken naar de toestand van de rechtsgang, groeiende polarisatie en het wantrouwen tegen de overheidsinstellingen in het land.
“Goed voorzitterschap kan zaken afronden, maar dat is niet bepalend voor de dossiers. Je moet een duidelijk onderscheid maken tussen wat op het politiek podium wordt uitgespeeld en wat anderzijds wetgevend wordt doorgezet”.
Problemen in eigen land
Dat de Sloveense premier vol trots deze resultaten presenteert, is daar volgens In ’t Veld een mooi voorbeeld van: “Janša , die gericht is op provocatie, heeft het voorzitterschap gebruikt om zich te laten horen.”
“Tijdens ons bezoek in oktober werd duidelijk dat Slovenië nog geen Hongarije of Polen is, maar ze staan wel onder enorme druk. Zodra mensen uit het middenveld of controlerende instanties – zoals de voorzitter van de rekenkamer of autoriteit persoonsgegevens – zich uitspreken, worden ze niet alleen verbaal bedreigd, maar ook met strafzaken het zwijgen opgelegd”.
Volgens Europarlementariër Lara Wolters (PvdA) reden om lidstaten met dergelijke interne spanningen het voorzitterschap te ontzeggen. Daar is In ’t Veld het niet mee eens: “Dat gaat wel ver. Een land is meer dan de regeringsleider en zijn achterban. Er is veel meer dan het podium dat we nu zien. Het staat er los van”.
In ’t Veld heeft tijdens haar bezoek in Slovenië ook de drang naar verandering opgemerkt: “We zijn niet de cavalerie die daar komt binnenstormen, maar de onderzoekscommissie heeft wel effect. We worden uitgenodigd, gevraagd om toezicht te houden en vragen te blijven stellen. Er zijn partners die hervormingsprocessen in gang zetten.”
Europese regeringsleiders in de schoolbanken
En een andere remedie voor de tanende rechtsgang en toenemende druk op persvrijheid en algehele vrijheid van meningsuiting? “Meer Europese druk” verzucht In ’t Veld. “Er komen nieuwe verkiezingen in april in Hongarije en Slovenië, maar daar moet de Europese Unie niet op wachten. De handhaving van de Europese wet mag niet afhangen van een verkiezing.”
“Onlangs kwam er een ‘strenge’ resolutie tegen Slovenië die door allerlei compromissen bijzonder mild is geworden. Mede door de inbreng van de EPP-fractie van Europese Christendemocraten, waarin ook het CDA zit. Dat heeft mij bijzonder geïrriteerd.” En het Europees Hof? “Het Europees Hof kan niet compenseren voor de politieke lafheid en onwil”.
“Regeringsleiders en de Commissie moeten niet mondjesmaat handelen maar zich écht uitspreken. Ze hebben wel een grote mond, Rutte ook, maar doen helemaal niets. Het zijn scholieren die hun huiswerk maar blijven uitstellen. Doe je plicht!”.
Twitteroorlog
Dat het er nogal ruig aan toe kon gaan tussen de Europese regeringsleiders en de Sloveense premier werd vooral duidelijk op Twitter. Op dat platform kwamen de spanningen op Trumpiaanse wijze bovendrijven. In het bijzonder die tussen premier Rutte en Jansa.
In de eerste episode van deze slechte politieke serie, toen het voorzitterschap door Slovenië werd opgenomen, figureert ook Eurocommissaris Frans Timmermans. Naar aanleiding van beledigingen van premier Janša aan het huis van de sociaaldemocraten, weigerde Timmermans om op de groepsfoto met de Sloveen te gaan staan.
