Tijdens de Europese top in Brussel van 23 en 24 juni zal veel aandacht uitgaan naar het lidmaatschapsvooruitzicht van Oekraïne. De Europese Commissie gaf al haar zegen voor het kandidaat-lidmaatschap van Oekraïne, op voorwaarde dat het land belangrijke hervormingen doorvoert. Nu is het aan de Europese Raad: de 27 staatshoofden en regeringsleiders. Maar hoe zit het eigenlijk met de andere kandidaat-lidstaten? Op de Balkan, waar politieke spanningen bijna uitdraaien op een oorlog, wachten verschillende landen al langer op kandidaat-lidmaatschap voor de Europese Unie. Oneerlijk?
Balkan in de verdrukking
Op de Westelijke Balkan, ten noorden van Griekenland en ten oosten van Italië, wachten twee landen op kandidaat-lidmaatschap. Het gaat om Kosovo en Bosnië en Herzegovina, landen die al jaren in gesprek zijn met Brussel en gepasseerd worden als Oekraïne daadwerkelijk kandidaat-lid mag worden. Dit is een van de redenen voor de Nederlandse terughoudendheid rond de Oekraïense aanvraag voor kandidaat-lidmaatschap. In de woorden van premier Mark Rutte tijdens de persconferentie na de ministerraad: “Doe het volgens de procedure, los van de omstandigheden in het land, en zonder haast.”
Inmiddels hebben Servië, Noord-Macedonië, Albanië en Montenegro wél de status van kandidaat-lid van de Europese Unie verkregen. De regeringsleiders van die laatste drie landen hebben een gezamenlijke brief geschreven waarin ze aangeven voorstander te zijn van een kandidaat-lidmaatschap voor Oekraïne. Dat deden ze na een bezoek aan president Zelensky in Oekraïne. Let wel: dit zijn dus landen die de status van kandidaat-lid al hebben verkregen.
Wie mag eerst?
De status van kandidaat-lidmaatschap, zoals de naam al doet vermoeden, betekent niet dat een land direct lid kan worden van de Europese Unie, maar wel dat ze toekomstperspectief krijgen. Het is het opstapje naar lidmaatschap, een plek waar verschillende landen al jaren vastzitten in gesprekken met de Europese Unie over hervormingen die het mogelijk maken om toe te treden.
De schijnwerpers zullen tijdens de Europese top niet alleen gericht zijn op Oekraïne, maar ook op Georgië en Moldavië. Of die landen de status van kandidaat-lidstaat moeten krijgen, staat ook ter discussie in het Europees Parlement. Op donderdag volgt een stemming. Verschillende Europarlementariërs roepen de Europese Raad ook op om tijdens de Europese top toekomstperspectief te bieden aan Wit-Rusland, dan wel zonder president Loekasjenko en met een versterkte democratie.
Eén van die Europarlementariërs is Thijs Reuten (PvdA). Hij zat samen met de Wit-Russische politieke activiste Svetlana Tichanovskaja en haar team:
