Zal 2022 het jaar worden waarin de Europese Unie het internet gaat veranderen? Als landen het eens raken over waar vrijheid van meningsuiting eindigt en nep-nieuws begint wel. Maar dat belooft nog een pittige kluif te worden. De Europese Unie wil met de Digital Service Act (DSA) het vrije internet temmen. Het is nog de vraag of deze baanbrekende regels volgend jaar worden aangenomen. Want hoe ga je bepalen wat wel en niet mag op het internet?
Op dit moment is wat offline illegaal is, online nog niet illegaal. Daar wil de Europese Unie met de nieuwe digitale diensten wetgeving DSA verandering in brengen. Er moet een verbod komen op het online aanbieden van illegale zaken zoals drugs en wapens. Maar hoe zit het met producten die niet voldoen aan de Europese veiligheidsnormen. Als je nu een pakketje uit China bestelt met een product dat niet goedgekeurd is door de Europese Unie komt dit zonder problemen aan huis. Als DSA er door komt, kan dit niet meer.
Desinformatie zichtbaar?
Ook de algoritmes worden aangepakt. Platforms als Facebook gebruiken algoritmes om te kiezen welke informatie het eerst en het meest zichtbaar is bij gebruikers. De volgende video die gebruikers kunnen bekijken, het volgende product dat ze kopen, de volgende mening of nieuwtje dat bovenaan iemands sociale-mediafeed verschijnt. Met de nieuwe regels zullen platforms open moeten zijn over de manier waarop deze algoritmes werken. Ze moeten ook verantwoordelijkheid dragen voor schadelijke berichten en desinformatie.
Als platformen merken dat er iets illegaals op hun sites staat, zijn ze verplicht dit te signaleren en om actie te ondernemen. Hierbij moeten platformen rekening met grondrechten waaronder de vrijheid van meningsuiting.
Politiek gevoelig
Zo staat het nu in de nieuwe plannen, maar controle op desinformatie en schadelijke informatie uitvoeren is makkelijker gezegd dan gedaan. Er komen enorm veel politiek gevoelige kwesties bovendrijven tussen de Europese landen tijdens de onderhandelingen. Landen als Hongarije en Polen die de rechtsstaat ondermijnen denken heel anders over de definitie van nep-nieuws en vrijheid van meningsuiting, dan bijvoorbeeld Frankrijk en Nederland.
Maar ook Frankrijk en Nederland zijn tegenpolen in deze discussie. Nederland hecht grote waarde aan het internet als forum voor vrije informatie-uitwisseling. Het Nederlandse beleid is van oudsher gericht op minimale regulering en het vrijlaten van de internetmarkt. In Frankrijk is het geen vrijheid blijheid. Daar moeten sociale media berichten met haatdragende, pedofiele of terroristische uitingen binnen één uur verwijderen. Bedrijven die dat niet doen kunnen een boete tot 1,25 miljoen euro krijgen.
Zwarte Piet
Binnen Nederland is de DSA-discussie ook ingewikkeld. De PVV diende verschillende Kamervragen in die de politieke gevoeligheid van deze wet laten zien. De leden van de partij plaatsen hun vraagtekens bij het International Fact- Checking Network (IFCN) dat de norm stelt voor standaarden voor factcheckers op het internet, omdat George Soros donor is van deze organisatie. Minister van Binnenlandse Zaken, Ollongren antwoordde destijds dat het voorop staat dat factcheckers onafhankelijk zijn. Dat de het IFCN donaties ontvangt van verschillende personen met verschillende missies en perspectieven.
Daarnaast vraagt de PVV of de minister kan uitsluiten dat vormen van censuur zullen voor komen, zoals het verwijderen van afbeeldingen van Zwarte Piet op Facebook. Of zoals het censureren van commentaren op YouTube, door de sociale media platforms in de strijd tegen desinformatie. Volgens de minister kan de overheid alleen een opdracht geven tot verwijdering van berichten op bevel van de rechter-commissaris. “Het feit dat informatie onjuist of misleidend is, geeft de overheid geen recht om tot een verzoek tot verwijdering over te gaan”, schrijft minister Ollongren.
Gebruiker
De DSA probeert meer rechten te leggen bij de gebruiker van het platform. Platforms moeten namelijk duidelijker motiveren waarom ze iets offline halen. Wanneer je het er niet mee eens bent wanneer Instagram iets van je pagina verwijdert, kun je in beroep gaan bij een geschillencommissie of een rechter.
Hoe reguleer je het internet? Het blijft een complex vraagstuk. Toch staat de Franse president Emmanuel Macron te springen om deze regels goed te keuren. Hij zei zelfs in een speech dat hij de DSA erdoor wil krijgen tijdens het Franse voorzitterschap. Dat belooft volgend jaar nog interessante gesprekken te worden tussen onze Nederlandse liberale premier Mark Rutte en de Franse president.
DMA of DSA, wat is het verschil?
Was er niet onlangs een wet goedgekeurd met strengere regels voor grote technologie bedrijven zoals Facebook een Google? Dat klopt, in november werd de Digital Markets Act (DMA) goedgekeurd waarin staat hoe de EU de macht van grote internet bedrijven wil verkleinen. Maar in Brussel ligt er ook nog een plan over het reguleren van wat er precies op die platformen gebeurt, daarover gaat DSA. “De DSA zal duidelijke verantwoordelijkheids- en aansprakelijkheidsregels definiëren voor online diensten, in het bijzonder online platforms, zoals sociale media en marktplaatsen”, staat er in het voorstel.
