De Europese regels over medezeggenschap zijn te vaag. Dat moet veranderen, vindt de Europese koepelorganisatie voor vakbonden European Trade Union Confederation (ETUC). Nederlandse werkgeversorganisatie VNO-NCW heeft geen behoefte aan nieuwe regels. Ze willen liever afspraken maken met de vakbonden, zonder bemoeienis van de Europese Commissie.

Informeren

Veel landen verplichten bedrijven, als ze groot genoeg zijn, een ondernemingsraad op te richten. Daarin informeren ondernemingen hun werknemers over de toekomst van het bedrijf. In Europa zijn er de European Work Councils. Dat zijn Europese ondernemersraden die werknemers ook in grote Europese multinationals zeggenschap geven.

Uit onderzoek van de Europese Commissie blijkt dat de Europese ondernemersraden best goed werken. “Ze zijn door alle EU-landen overgenomen en ook ondernemers zijn tevreden over de manier waarop het gaat”, legt Mario van Mierlo van VNO-NCW uit. Werkgeversorganisaties snappen niet waarom de regels moeten worden aangepast.

Vaag

De huidige Europese regels over Europese ondernemersraden zijn te vaag, volgens Europarlementariër Agnes Jongerius (PvdA). Volgens die regels moeten bedrijven hun werknemers voldoende informeren en meenemen in beslissingen die nog genomen worden. Maar volgens ETUC wordt er alsnog informatie achtergehouden en worden werknemers vaak pas na het nemen van een beslissing geïnformeerd.

Bedrijven kunnen een boete krijgen wanneer ze werknemers niet informeren. Maar, “hoe die straffen eruit moeten zien, is niet duidelijk.” Voor de oud-vakbondsleider Jongerius is inspraak van werknemers een cruciaal onderdeel van een bedrijf. “Werknemers merken veel van de beslissingen die door een bedrijf genomen worden”, legt ze uit.

Democratisering

Daarnaast zijn het de werknemers op de vloer die precies weten hoe hun bedrijf in elkaar steekt. “Die zien met eigen ogen welke dingen beter kunnen.” Het is dus niet anders dan normaal dat werknemers naast managers en bestuurders ook gehoord worden. Het is sowieso een trend van de afgelopen decennia.

Steeds meer bedrijven, vooral kleine, zijn bezig aan een democratiseringsproces. Werk je bij het bedrijf, dan heb je ook iets te zeggen over de richting waar het bedrijf naartoe gaat. “Vooral door de digitalisering en vergroening van de industrie gaat dat belangrijk worden”, denkt Jongerius.

Door nieuwe technologieën kunnen banen immers verloren gaan en over de vraag of een bedrijf over moet stappen op nieuwe AI-tools willen medewerkers die mogelijk hun baan erdoor verliezen, natuurlijk meepraten. Het moet serieuzer dus, is de conclusie.

Jongerius staat achter de oproep van de vakbonden en hoopt dat de Commissie de bestaande regels herziet.

Werkgevers tevreden met status quo

Ook bij VNO-NCW, dat de belangen van Nederlandse werkgevers behartigt, wordt nagedacht over de invloed van werknemers op bedrijfsbeslissingen. Nederlandse ondernemers zien zeker voordelen in de Europese werknemersraden. Ook zij hebben baat bij betrokken werknemers die op de hoogte zijn van wat er speelt in het bedrijf. Een werknemer die weet waar de problemen liggen en betrokken is bij het bedrijf, werkt ook beter. Toch hoeft de Europese Commissie van VNO-NCW niet opnieuw te kijken naar de bestaande regels. “Er is voor ons geen aanleiding om te zeggen: daar moet je verandering in brengen”, zegt Mario van Mierlo van VNO-NCW.

Nederlandse ondernemers zijn immers tevreden met de huidige gang van zaken. Dat betekent niet dat werkgeversorganisaties niet openstaan voor een gesprek. “Als er een probleem op te lossen is, onderhandelen we daar graag over”, zegt Van Mierlo.

Tijd rekken

Toch willen de werkgevers praten. En daar is Jongerius niet helemaal gerust op. Ze vreest dat de werkgevers (verenigd in BusinessEurope) vooral aan tafel zitten om tijd te rekken. “Volgend jaar zijn de verkiezingen en ze hopen dat het volgende Europese Parlement minder fel is als het gaat over werknemersraden.”

Van Mierlo ziet het anders: “Als er nu problemen zijn, zijn die er na de verkiezingen ook nog”, legt hij uit.