Een van de grootse nadelen van onze gemeenschappelijke munt: financiële malaise in een land kan zomaar overwaaien naar een ander euroland. Daarom gelden strenge regels in de eurozone die bepalen wat het maximale begrotingstekort en de maximale staatsschuld mag bedragen. 

Vandaag kondigde de Europese Commissie aan dat België, Frankrijk, Italië, Hongarije, Malta, Polen en Slowakije de limieten overschrijden. Het begrotingstekort mag maximaal 3 procent bedragen en de staatsschuld moet minder dan 60 procent van het bbp zijn. 

Nieuwe soepele regels

Voor het eerst in 4 jaar zijn er weer lidstaten die verplicht moeten bezuinigen. Omdat de pandemie en de energiecrisis veel staatssteun eisten, waren de begrotingsregels tijdelijk opgeschort. Bovendien is het de eerste keer dat er een herziene versie van de begrotingsregels in werking treedt. De vorige regels waren zo streng dat het voor landen onmogelijk werd ze na te leven. Uiteindelijk lapten lidstaten de regels aan hun laars.

Onder de nieuwe financiële strafprocedure moeten landen die de limieten overschrijden een individueel traject voor schuldenafbouw met de Europese Commissie afspreken. Dat traject duurt in principe vier jaar, maar kan verlengd worden tot zeven jaar als het land investeringen en hervormingen doet die de economie ten goede komen. Het kan gaan van investeringen in de groene en digitale transitie, tot hervorming aan het pensioenstelstel of de arbeidsmarkt. Wellicht zullen alle landen de Commissie proberen te overtuigen van de langere periode om de pijn meer te kunnen spreiden. 

Fikse boete

Wie zich niet aan het afgesproken traject houdt, riskeert een fikse boete. In het meest extreme scenario kan de Commissie het bestuur van een land overnemen om de begroting op orde te krijgen. Maar het is uiterst onwaarschijnlijk dat het zover komt. 

De Commissie heeft nu een aanbeveling gedaan, maar het zijn de ministers van Financiën die definitief hun fiat moeten geven om de strafprocedure te starten. Naar alle waarschijnlijkheid gebeurt dat in juli. In september moeten de desbetreffende landen hun bezuinigings- en hervormingsvoorstellen indienen bij de Commissie. Die bepaalt dan in november hoe hun traject voor schuldenafbouw er komt uit te zien. 

Gevoelig moment

Bij onze zuiderburen komt de strafprocedure op een gevoelig moment. Eerder deze maand hielden de Belgen hun nationale verkiezingen waardoor de regering er nu demissionair is. De druk is dus hoog om snel een nieuwe regering te vormen die de besparingsplannen kan opstellen. Tegelijkertijd zullen sommige partijen die al langer pleiten voor grote fiscale- en arbeidsmarkthervorming het stiekem wel prettig vinden dat het record voor langste coalitieonderhandelingen deze keer niet gebroken wordt. 

Ook voor de Fransen, die deze maand naar de stembus trekken, komt de strafprocedure uiterst ongelegen. Sinds de verkiezingszege van het uiterst rechtse Rassemblement National tijdens de Europese verkiezingen maken de financiële markten zich zorgen over het land. Bij een tweede overwinning voor de partij van Marine Le Pen dreigt de complete financiële chaos. De partij van president Emmanuel Macron wil zich profileren als partij van het goede bestuur. Tegelijkertijd met realistische bezuinigingsplannen komen en tegelijkertijd concurreren tegen de onrealistische beloftes van uiterst rechts en verenigd links, het belooft een taaie campagne te worden.