Zo viert de Spaanse premier Pedro Sánchez de verjaardag van vijftig jaar diplomatieke betrekkingen tussen Spanje en China. Al eerder reisde de Duitse bondskanselier Scholz naar het land, om de vriendschapsband te verstevigen en de Duitse investeringen veilig te stellen. En na de Spaanse premier vertrekt ook de Franse president Emmanuel Macron richting Peking. Hij neemt de voorzitter van de Europese Commissie Ursula von der Leyen mee, zodat het bezoek een Europees tintje krijgt. En ook de chef buitenland van de EU, Josep Borrell gaat deze maand nog naar China.

Waarom wil iedereen op reis?

De filosofie is dat harde woorden alleen niet helpen. Voorkomen moet worden dat Xi Jinping, die na zijn herverkiezing als sterke man nog steviger in het zadel zit, samen met Vladimir Poetin een blok gaat vormen tegenover de Europese Unie en de Verenigde Staten. Praten en een charmeoffensief is waar de Europese leiders op inzetten. Alleen doen ze dat niet samen.

De woorden van Xi: “Op dit moment zijn er veranderingen gaande die we de afgelopen honderd jaar niet gezien hebben en wij (hij was op bezoek bij Poetin) zijn degene die daar leiding aan geven”, zorgden voor een kleine schok bij de leiders in Europa. Ze willen proberen om hem los te weken van Rusland, zodat er geen nieuwe machtsstrijd tussen twee grote blokken ontstaat.

Hoezo Spanje?

Spanje speelt een hoofdrol, omdat het land door China wel hun beste vriend in Europa wordt genoemd. Na de bankencrisis van 2009 leende China heel veel geld uit aan Spanje. Bijna twintig procent van al het geleende geld kwam uit China en met het geld kwamen ook de Chinese investeringen en bedrijven het land binnen. Voor China is Spanje, met z’n traditionele banden met Latijns Amerika, ook een perfect land om zaken mee te doen, zowel economisch als politiek.

Zo heeft China grote belangen in de regio Extremadura, waar niet alleen lithium wordt gewonnen, maar ook een grote fabriek komt om die grondstof in batterijen te verwerken. Het moet een van de grootste batterijfabrieken in Europa worden.

En Spanje is vanaf deze zomer voorzitter van de Europese Unie. Het land is bezig om zich op alle fronten voor te bereiden en kan in die rol op dit moment een bezoek brengen, zonder dat premier Sanchez het verwijt krijgt alleen ter meerdere eer en glorie voor zich zelf te gaan. Want dat speelt op de achtergrond wel mee. Later dit jaar zijn er verkiezingen in Spanje en het is lang niet zeker of de regering van de sociaaldemocraten aan de macht blijft.

Hoe staat het met de eenheid in Europa?

Tegenover de bereidheid om vooral te praten staat een blok van hardliners. De Baltische Staten onder aanvoering van Letland, maar ook Polen willen dat er minder naïef gedaan wordt. “Open de ogen nou eens”, zei de Letse premier recent tijdens de Europese top. “China is gewoon een meester in verdeel en heers.” Dat is Ursula von der Leyen met hem eens. Voorafgaand aan de reis zette ze haar China beleid uiteen tijdens een toespraak in Brussel bij de denktanks Mercator Institute for China Studies en European Policy Centre. 

Er moeten volgens Von der Leyen wetten komen, waardoor Europa makkelijk exportbeperkingen kan invoeren. Ze denkt aan beperkingen voor quantumcomputers, bepaalde soorten biotechnologie, robots en kunstmatige intelligentie. Ze kiest daarmee de harde lijn zoals Letland en de andere landen dat graag zien. Ze noemde het Chinese vredesplan voor Oekraïne niet serieus. “Er staat niets in over terugtrekking van de Russische bezettingstroepen uit het land”, aldus Von der Leyen. Maar het is niet helemaal zwart-wit. Ze roemde de filosofen en de uitvindingen van het kompas, buskruit en het drukken van papier en ook de inspanningen op klimaatgebied. Dat geeft haar hoop, maar zo voegde ze er waarschuwend aan toe “de onevenwichtige handelsrelatie moet wel veranderen.”

Europa is veel te afhankelijk van China als het gaat over de import van zonnepanelen en zogenoemde zeldzame metalen (op lithium heeft China bijna een monopolie). Daarom moeten de Europese landen de komende tijd veel meer zelf gaan produceren. Ondanks de harde toon vindt ze wel dat de EU in gesprek moet blijven. “We moeten altijd bereid zijn om te praten  en te werken met degenen die de wereld anders bekijken.” Er is namelijk altijd een mogelijkheid dat staten hun opvattingen veranderen, zo citeerde ze één van de grondleggers van de Europese Unie, de Nederlander Max Kohnstamm.

Ook scherpe geo-politieke analyses en hardnekkige Europese geruchten in je mailbox? Abonneer je dan hier op Brussels Peil en onze hoofdredacteur Bert van Slooten praat je bij elke zondagochtend.