De terugkeer van Robert Fico in Slowakije op het politieke toneel is verbazingwekkend. De man die nu openlijk partij kiest voor Rusland en geen wapens meer aan Oekraïne wil leveren moest het veld ruimen na de brute moord op Ján Kuciak en zijn verloofde in 2018.
Hoewel hij nooit is veroordeeld voor medeplichtigheid aan het uit de weg ruimen van de kritische onderzoeksjournalist wezen veel onderzoeken wel op betrokkenheid van de toenmalige premier. Mede onder druk van de destijds aanhoudende betogingen en protesten besloot Fico af te treden.
In de nasleep van de affaire werd de mensenrechtenadvocaat en activist Zuzana Čaputová tot president gekozen. Later werden de verkiezingen gewonnen door partijen die bestrijding van de corruptie hoog in het vaandel hadden staan.
Hoewel de nieuwe regering de corruptie aanpakte ging dat niet zonder slag of stoot. Veel ruzietjes, verschillen van mening, aftredende ministers en politiechefs die met de regelmaat van de klok werden vervangen, zorgden voor een gevoel van instabiliteit met name op het platteland. En daar heeft Fico op ingespeeld.
Zijn teksten lijken rechtstreeks uit het speech-boek van de Hongaarse premier Orbán te komen. “Geen militaire hulp meer aan Kiev.” Daar komt nog de grote desinformatiecampagne op sociale media bij.
De stemming is van cruciaal belang “omdat de aanpak van Rusland of Oekraïne verdeeldheid zaait”, aldus de Tsjechische Eurocommissaris Věra Jourová. “Rusland is een digitale oorlog begonnen om onze gedachten te beïnvloeden met als doel het beeld er in te hameren dat een autocratie beter is dan een democratie.”
Het toezicht op al het nepnieuws is gering. De Europese Commissie heeft samen met de Slowaken aan Facebook, Google en TikTok gevraagd om op te letten. Maar tot voor kort had Facebook maar één medewerker die verantwoordelijk was voor al het Slowaakse verkiezingsnieuws.
Waar zit de steun voor Fico?
Wat dat betreft is er een parallel te trekken die door heel Europa loopt. Het platteland is conservatief, voelt zich achtergesteld, ziet de gevaren van een veranderende wereld op zich afkomen, verliest banen en vreest dat de traditionele waarden worden aangetast. Daar staat de stad (stedelijke regio’s) tegenover waar ruimer, liberaler wordt gedacht, waar openlijk wordt gesproken over rechten voor LGBTQplus personen, maar waar ook abortus, euthanasie en andere levensvragen op een vrijere manier worden benaderd.
Het enige verschil, maar niet onbelangrijk, tussen Slowakije en Hongarije is dat het land meer verdeeld is; dus dat er coalities gemaakt moeten worden. Waar in Hongarije de partij van Orbán bijna alleenheerser is geworden.
Wil je elke ochtend van hoofdredacteur Bert van Slooten (cartoon) lezen wat er voor Nederland op de Europese agenda staat? Abonneer je dan hier op De Dagvangst!
