Tot op heden werd er wat lacherig gedaan over de voortdurende kleine ruzies tussen de twee zich president noemende voorzitters van de Europese Commissie en de Europese Raad. Maar de afgelopen weken begon het gebrek aan samenwerking te irriteren. Waar de voortvarendheid van Von der Leyen tijdens de oorlog in Oekraïne werd geprezen, werd diezelfde voortvarendheid rond Israël haar verweten.
Ze bezocht, samen met de voorzitter van het Europees Parlement, Roberta Metsola, de kibboets Kfar Aza, een plaats dicht bij de grens met Gaza waar Hamas eerder een bloedbad aanrichtte. Ze sprak daar over het recht van Israël op zelfverdediging, maar vergat er bij te zeggen dat alles moet gebeuren binnen de grenzen van het humanitaire oorlogsrecht. Dat is namelijk het officiële Europese standpunt.
Wat zijn de gevolgen?
Om te beginnen heeft ze te horen gekregen dat ze moet opletten met wat ze zegt en de discussie over wie nou eigenlijk namens Europa het woord voert, is ook weer begonnen. Strikt formeel is de voorzitter van de Europese Raad – de Belg Michel – degene die over het buitenland gaat (dus buiten de grenzen van de Europese Unie). Ook de chef buitenland Josep Borrell, officieel de Hoge Vertegenwoordiger voor het Buitenlands- en Veiligheidsbeleid, is bevoegd om namens de Unie op te treden.
Voor Michel komt het niet slecht uit. Hij heeft als voorzitter van de Europese Raad maar weinig in de melk te brokkelen. Oorspronkelijk was het de bedoeling dat de functie door een echt zwaargewicht zou worden bekleed.
Tony Blair, de oud premier van het Verenigd Koninkrijk bedacht de functie van voorzitter van de Europese Raad aan het begin van de eeuw en zag zichzelf al als de eerste echte Europese president. Maar de andere leiders hadden geen behoefte aan een sterke figuur en kozen als eerste voorzitter de Belg Van Rompuy en later de Pool Tusk en nu dus Michel. Gerenommeerde politici maar geen zwaargewichten. De échte chefs blijven zodoende de premiers en staatshoofden.
Waarover gaan de ruzies?
Natuurlijk kennen we het incident bij de Turkse president Erdoghan, waar er geen goede stoel voor Von der Leyen was; sofagate geheten. Maar minder bekend zijn de reisjes die Michel en Von der Leyen ondernamen naar Azerbeidzjan. Michel probeerde te bemiddelen over het conflict in Nagorno-Karabach. Veel heeft dat niet uitgehaald, aangezien Azerbeidzjan enkele weken geleden het omstreden gebied binnenviel en bijna alle Armeniërs zijn weggevlucht.
Von der Leyen bezocht ondertussen ook het land, maar vanwege heel andere redenen: ze wilde een gasdeal. Uiteindelijk slaagde de voorzitter van de Europese Commissie daar in. Azerbeidzjan beloofde de gaslevering aan Europa te verdubbelen.
Nog een voorbeeld. Aan het eind van de zomer komt Michel tijdens een speech in Slovenië met het voorstel om in 2030 klaar te zijn voor de uitbreiding. Een poging van de Belg om de discussie naar z’n hand te zetten, zonder dat de Europese Commissie er iets van wist. Hij noemde het “ambitieus, maar noodzakelijk.”
Von der Leyen was niet echt blij; niet alleen voert de Europese Commissie de gesprekken met de landen, maar ze zien ook dat het langzaam gaat en er weinig enthousiasme is bij de huidige EU-lidstaten om de boel te versnellen.
En nu?
De rijen zijn weer gesloten. Premier Rutte zei na afloop van de Online Top deze week over de situatie in Israël, dat hij geen verschillende standpunten zag. Maar het wachten is op het volgende incident. Tot op heden heeft Von der Leyen een hoog tefalgehalte, oftewel veel glijdt van haar af. Als ze weigert om haar sms verkeer met de grote Farmabedrijven openbaar te maken, is het Europees Parlement wel boos, maar heeft dat geen gevolgen. Als het moeilijk wordt stuurt ze de andere eurocommissarissen de wei in, zoals deze zomer bij de Natuurherstelwet, waar veel verzet in haar eigen partij tegen was.
En ze ontloopt verder heel handig kritiek door niet al teveel persconferenties en interviews te geven. Ze communiceert liever via videostatements.
Eén ding is zeker. Het huwelijk wordt eind volgend jaar ontbonden. Von der Leyen wil graag door als voorzitter, voor Michel zit het er op. De leiders zullen komende zomer bij hun keuze in ieder geval kijken of het nieuwe koppel, dat ze gaan benoemen, iets meer chemie heeft. Echte liefde is misschien wat teveel gevraagd, maar een beetje helpt wel.
Van maandag tot en met donderdag scherpe analyses van onze hoofdredacteur Bert van Slooten (cartoon), hardnekkige geruchten en veel Europees nieuws van de dag in je mailbox? Dat kan! Abonneer je hier op De Dagvangst.
