Nederland en Spanje slaan de handen ineen. Uitgerekend op het gebied van de euro hebben de regeringen in Den Haag en Madrid elkaar gevonden en komen samen met een plan voor het aanpassen van de Europese begrotingsregels. De Spaans-Nederlandse samenwerking is opmerkelijk, want waar de landen vroeger tegenover elkaar stonden in discussies over hoeveel schulden eurolanden mogen hebben, zoeken ze elkaar nu op.
Minister Kaag van Financiën en haar Spaanse collega Nadia Calviño schrijven in een gezamenlijke verklaring (in Brussels jargon een zogenaamd non-paper) dat het tijd is om de regels van het Stabiliteits- en Groeipact tegen het licht te houden. Daarin is vastgelegd hoe de EU-lidstaten die de euro hebben ingevoerd om moeten gaan met hun begrotingstekort. Kaag verraste de Tweede Kamer vorige week met het nieuws dat er een Nederlands-Spaans initiatief in de maak is.
Het is niet de bedoeling dat de beruchte regels overboord gaan die bepalen het begrotingstekort niet hoger dan 3% en de staatsschuld niet hoger dan 60% van het BNP mag zijn. Wel willen de twee ministers dat de regels beter rekening houden met de situatie van elke afzonderlijke lidstaat. Zo moet de regel verdwijnen die landen met een te hoge schuld dwingt om jaarlijks 1/20ste van de schuld af te lossen. Aan de verdragsteksten zelf willen de twee landen overigens niet sleutelen. De voorstellen beperken zich tot de manier waarop het verdrag wordt uitgelegd. In Brussel bekend als het zogeheten rulebook.
De Spaanse minister Calviño zei bij de presentatie van het voorstel dat Nederland en Spanje het vaak oneens zijn. Juist daarom is dit een belangrijk moment volgens haar: “Het feit dat wij dit doen, benadrukt de noodzaak om eenheid en vastberadenheid te vinden”.
Investeren in klimaat en defensie
Het is volgens haar belangrijk om tot nieuwe regels te komen, omdat na de coronapandemie veel landen diep in de schulden zitten en bezuinigen voorlopig onmogelijk is. Integendeel: Nederland en Spanje leggen in de tekst juist veel nadruk op het belang van publieke investeringen. Alleen al vanwege de Europese klimaatplannen moeten overheden, bedrijven en burgers de komende jaren enorme bedragen in de allerlei technologische innovatie steken. Sinds de inval van Rusland in Oekraïne zijn daar beloftes bijgekomen om veel meer geld uit te gaan geven aan de Europese defensie.
In Europa gaan stemmen op om dergelijke investeringen niet mee te tellen in het officiële begrotingstekort. Opvallend is dat in de tekst die Nederland en Spanje vandaag publiceren geen stelling genomen wordt over hoe dit soort investeringen in de boekhouding terecht moeten komen. Overduidelijk is dat beide landen het daarover niet eens zijn.
Zo zei Kaag: “Wij denken niet dat investeringen in klimaat of defensie die buiten de begroting om lopen de slimste manier is om er mee om te gaan”. Calviño gaf geen eenduidig antwoord op een vraag van een journalist over hoe zij hierover denkt en zei alleen dat het belangrijk is in Europa ‘het debat’ te voeren.
Dat Nederland en Spanje nu gezamenlijk met een voorstel komen voor nieuwe begrotingsregels, blijft in Brussel niet onopgemerkt. Het initiatief dient als input voor de plannen waar de Europese Commissie aan werkt. Het is de bedoeling dat die later dit jaar met een voorstel komt voor een update van de regels over de euro. Nederland en Spanje hopen nog dit jaar op een compromis.
