De Franse verkiezingen ook beslissend voor Europese Unie

Deze zondag gaan de Fransen naar de stembus voor de tweede ronde van de parlementsverkiezingen. De uitkomst hiervan kan verstrekkende gevolgen hebben voor de rest van de Europese Unie, inclusief Nederland.

4 min. leestijd
Gréoux-les-Bains, Frankrijk – 24 April 2022. Verscheurde Franse verkiezingsposters. Bron: iStockphoto.

In de eerste ronde van de Franse parlementsverkiezingen behaalde het uiterst rechtse Rassemblement National (RN) een historische overwinning. De partij van Marine Le Pen behaalde 34,2 procent van de stemmen, een flink stuk meer dan de linkse coalitie Nouveau Front Populaire (NFP), die 29 procent behaalde.

Het kamp van president Emmanuel Macron kwam er helemaal bekaaid vanaf en behaalde slechts een score 21,5 procent. De sterke polarisatie tussen uiterst rechts, links en het presidentiële midden zorgde voor de hoogste opkomst in jaren. 67 procent van de Fransen wilden hun stem laten horen, een aanzienlijk hoger percentage dan in 2022, toen de opkomst slechts 47,7 procent betrof.

In Pas-de-Calais, waar Marine Le Pen zelf de meeste stemmen behaalde, verklaarde ze: “De democratie heeft gesproken. We hebben het macronistische blok praktisch weggevaagd.” Le Pen benadrukte de noodzaak van een absolute meerderheid om te voorkomen dat de linkse coalitie de overhand krijgt en riep op tot massale steun voor RN in de tweede ronde.

Financiële zorgen

Vorige maand kondigde de Europese Commissie nog aan dat Frankrijk op het beruchte begrotingsstrafbankje komt te zitten omdat de staatsschuld veel te hoog is. Het land heeft tot september de tijd om grondige hervormingen en bezuinigen voor te stellen. Vindt de Commissie die redelijk, dan krijgt Frankrijk zeven jaar om de staatsschuld op orde te brengen. Maar als de Commissie de plannen onvoldoende ambitieus vindt, dan eindigt het land pas echt op pijnbank en moet het land de overheidsfinanciën binnen de vier jaar op orde hebben.

Zeker de plannen van RN, maar ook de beloftes van NFP, zorgen er echter voor dat de staatsschuld juist verder zou oplopen. De financiële markten zijn er niet gerust in. Na de Europese zegen voor RN schoot de rente op Franse staatsobligaties al de lucht in. Onze kersverse minister van Financiën Eelco Heijnen is in elk geval bezorgd dat de financiële problemen kunnen overslaan op andere eurolanden.

Samenwonen is moeilijk

Als Marine Le Pen en haar partij Rassemblement National (RN) de komende parlementsverkiezingen in Frankrijk winnen, heeft president Macron aangekondigd niet af te treden. Dit kan leiden tot cohabitation (letterlijk: samenwonen), waarbij de president en de meerderheid in het parlement verschillende politieke partijen vertegenwoordigen.

Zoals iedereen weet is samenwonen niet altijd makkelijk. Zo ook in de politiek. Bijvoorbeeld wanneer een minister van Macrons partij in de Raad van de EU een voorstel goedkeurt, maar Frankrijk later in de onderhandelingen (triloog) op het standpunt terugkomt door intern gekibbel. Vergelijkbare situaties hebben zich eerder voorgedaan in Duitsland, bijvoorbeeld met betrekking tot wetgeving over verbrandingsmotoren en zorgplicht. Als een zwaargewicht als Frankrijk geen duidelijk standpunt kan innemen, kan dit schadelijk zijn voor de besluitvorming in de EU.

Daarnaast heeft de president in Frankrijk de bevoegdheid over buitenlands beleid, maar alle financiële plannen moeten ook door het parlement worden goedgekeurd. Als Rassemblement National (RN) de verkiezingen wint, kan dit leiden tot spanningen, vooral wat betreft steun aan Oekraïne.

Verrechtsing

Hoe dan ook: bij winst van RN zal Frankrijk en scherpe bocht naar rechts nemen. Zeker wat betreft migratie en landbouw zou dat betekenen dat het spiksplinternieuwe kabinet-Schoof er een bondgenoot bij krijgt. Gezien de grote winst van het rechtse blok bij de Europese verkiezingen in juni, is het dan ook waarschijnlijk dat bepaalde dossiers, zoals de Green Deal, wel eens flink aan steun zullen inboeten wanneer een groot land als Frankrijk meer tegenstand zal bieden.

De uitkomst van de Franse parlementsverkiezingen zal ongetwijfeld tot verdeeldheid leiden, ook in de rest van Europa. Als Frankrijk, één van de grootste landen in de EU, een ruk naar rechts maakt, zal dat zorgen voor verdere inbedding van de uiterst rechtse ideeën die een paar jaar terug nog als zeer omstreden werden gezien. Het is nu afwachten hoe de tweede ronde zal uitpakken en welke koers Frankrijk – en daarmee toch ook een beetje de rest van Europa –  zal varen in de komende jaren.