Hans van Scharen, Corporate Europe Observatory (foto: redacteur Tim Kohnen)

Lobbyisten die namens een bedrijf in Brussel de Europese beleidsvorming proberen te beïnvloeden, vertellen niet altijd even gemakkelijk hoe ze dat nou precies doen. Dat moet transparanter, vindt Corporate Europe Observatory. De organisatie telt dertien medewerkers, waarvan negen onderzoekers die dagelijks in die lobbywereld duiken en onthullen wat er achter de schermen van de beleidsvormingsprocessen gebeurt. 

Transparantie staat bij de organisatie hoog in het vaandel. “Er zijn heel veel lobbytactieken die de plannen van bijvoorbeeld de Europese Commissie ondermijnen of verzwakken. Wij doen onderzoek naar die tactieken en publiceren onze bevindingen daarover, om aan te geven dat transparantie belangrijk is en dat er in Europa nog veel moet gebeuren om dat te verbeteren,” zei Van Scharen. Onderzoek doen rond Europees beleid, de transparantie daarvan en lobbyregels is daarom onze raison d’être.” Hoe doet Corporate Europe Observatory dat en waarom is dat zo belangrijk?

Democratie

Een helder beeld van lobbytactieken is niet alleen belangrijk voor het Europese beleid dat er in Brussel wordt gemaakt, maar zorgt ook voor een sterker publiek bewustzijn van wat er binnen de Europese instellingen en daaromheen gebeurt. “We zijn opgericht vanuit het idee dat aan de ene kant transparantie ongelooflijk belangrijk is voor de democratie en aan de andere kant dat we het ongezond vinden dat bedrijven een zware stempel drukken op Europese beleidsvorming.” Als men beter geïnformeerd is over hoe en waarom Europese wetgeving tot stand gekomen is, kan men een meer afgewogen keuze maken bij de stembus, is de gedachtegang daarbij. 

Een veelgebruikte methode voor het ondermijnen van plannen van bijvoorbeeld de Europese Commissie is het afzwakken van wetenschappelijk onderzoek met tegenovergestelde resultaten. In beginsel is dat niet gek, zei Van Scharen: “Het in twijfel trekken van wetenschappelijke onderzoeksresultaten over bijvoorbeeld milieuvervuiling of klimaatverandering is op zich normaal. Maar”, zei hij, “het wordt wel een probleem als wetenschappelijk onderzoek en het bepalen van de onderzoeksagenda enkel gebeurt met de bedoeling geld te verdienen.”

Hoe de Europese instellingen door lobbying worden beïnvloed is niet binnen elke instelling even duidelijk. De Europese Raad, waar alle regeringsleiders van EU-lidstaten samenkomen om belangrijke beslissingen te nemen, is volgens Van Scharen het minst transparant. “De Europese Raad noemen wij de zwarte doos van alle Europese instellingen. Het is ontzettend moeilijk om aantekeningen van vergaderingen of andere details in handen te krijgen. Dat is ongezond, want in de Europese Raad zitten allerlei politici en ambtenaren om hun land te verdedigen,” zei Van Scharen.

Enkels bijten

Lobbying vindt plaats op enorm veel beleidsgebieden, van de fossiele brandstofindustrie tot visserij en van big tech tot de geneesmiddelenindustrie. “Het bepalen van prioriteiten is ontzettend moeilijk,” zei van Scharen. “Er zijn enorm veel lopende thema’s waar de Europese Unie aan werkt en waarin gelobbyd wordt, maar wij hebben niet de capaciteit om die thema’s allemaal te onderzoeken.” 

Hoe hak je dan de knoop door om in het ene of het andere onderzoek te duiken? “We bakenen ons af door ons te richten op thema’s die volgens ons het belangrijkst zijn: onder meer big tech, landbouw en voedsel, klimaat en energie. De vraag die we daarbij stellen is: wat beweegt er op politiek vlak en wat is de Europese Commissie van plan?”

Corporate Europe Observatory is in die zin vrij om zelf te bepalen welk onderzoek belangrijk is en wie of wat daarbij wordt blootgelegd. Financiering van de activiteiten speelt daarbij ook geen rol:  “We krijgen geen geld van bijvoorbeeld Europese instellingen. Aan de ene kant is dat een nadeel omdat daardoor onze slagkracht beperkt is. Aan de andere kant is dat gunstig, omdat we volledig onafhankelijk zijn en zo veel als we willen in enkels kunnen bijten zonder daarvoor gestraft te worden.”

Toekomst

Dan nog de persoonlijke drijfveer van Van Scharen om voor Corporate Europe Observatory te werken. Dat heeft onder meer te maken met de toekomst van de aarde en de toenemende dreigingen door klimaatverandering. “De Europese Unie zou het veel beter kunnen doen dan veel mensen denken”, zei hij. Lobbying tegen bijvoorbeeld Europese klimaatplannen vindt hij niet alleen ongezond, maar maakt hem ook boos en stelt hem teleur. Hij wil dat zijn kinderen een goede en gezonde toekomst op onze planeet tegemoet gaan.

Zijn gedachten gaan daarbij uit naar “de aloude christendemocratische waarden: geef de aarde een beetje beter door aan de volgende generaties dan hoe je hem zelf hebt aangetroffen. Als je bij iemand logeert, probeer je het ook minstens net zo netjes achter te laten als je het aantrof. Zo zie ik mijn rol als mens in een nogal bevoorrechte positie. Dit is het minste wat we kunnen doen.”

Lees op Brusselse Nieuwe ook de andere verhalen over Brusselse lobbyisten. We gingen eerder langs bij Friso Coppes, bij Mara Bubberman en bij Iris Bouwers.