Een delegatie van de commissie Begrotingscontrole van het Europees Parlement was afgelopen dagen in Polen. Met als doel: onderzoeken hoe het geld van de Europese belastingbetaler daar besteed wordt, want er zijn signalen dat dit niet goed gaat. Namens de PvdA ging Europarlementariër Lara Wolters mee naar Polen. “Onze bevindingen zijn zorgwekkend. Er zijn geen zorgen over de manier waarop Europees geld besteed wordt, wel over de checks en balances in Polen.”

Met dat laatste doelt Wolters op de staat van de Poolse rechtsstaat: onder andere de vrije pers en rechtspraak staan onder druk. De commissie Begrotingscontrole maakte in Polen een rondgang. Men bracht een bezoek aan de Poolse Senaat en het Lagerhuis, maar men sprak ook met journalisten die schrijven voor onafhankelijke en regeringskritische media, met rechters die uit hun ambt zijn gezet en met de burgemeester van Warschau, Rafal Trzaskowki, lid van een oppositiepartij.

Wolters vertelt over een bezoek aan de Poolse Rekenkamer, dat de commissie Begrotingscontrole verontrust. “Wat we daar hebben gehoord was extreem zorgwekkend: ze zeggen dat hun werk onmogelijk wordt gemaakt en dat ze geen toegang hebben tot de documenten die ze nodig hebben.” En dat is niet het enige: “Ook hebben we gehoord dat er niet voldoende informatie wordt gezonden van de Poolse regering naar het Poolse parlement. Dit soort zaken doen ons vrezen dat er geen correcte verdeling van Europese subsidies plaatsvindt.”

36 miljard

Want, zo is de redenering van de commissie Begrotingscontrole, als de rechtsstaat niet naar behoren functioneert, met verschillende organen die elkaar horen te controleren, bestaat er geen garantie dat het geld correct wordt verdeeld. Een grote som geld die in de nabije toekomst in Polen terecht zou kunnen komen, is het geld uit het Europese coronahersteldfonds, een totaalbedrag van bijna 36 miljard euro. 

De Europese Commissie heeft het geld toegezegd. Wolters maakt zich zorgen. Onder meer door wat ze in Polen heeft gezien: “Als Polen geld wil uit het herstelfonds, kan het zo niet verder”, zegt ze over de misstanden in de Poolse rechtsstaat. “Ik ben het niet eens met de eerste horde die genomen werd: een ‘ja’ voor het herstelplan.”

Dat vindt ook het Europees Parlement: toen de Europese Commissie begin juni bekendmaakte de miljarden uit het Europese coronahersteldfonds toe te kennen, vond het Europees Parlement dat een historische, pijnlijke fout. Want zo maakt Polen aanspraak op de herstel-miljarden, terwijl het de rechtsstaatprincipes niet naleeft. “Ik zou stemmen voor een motie van afkeuring als uitbetaling zou plaatsvinden”, zegt Wolters daarover.

Ze benadrukt dat zowel het Europees Parlement als de Europese Commissie hetzelfde doel hebben: de Poolse rechtsstaat herstellen. Dan is het uitbetalen van de herstelfonds-miljarden volgens haar en het Europees Parlement geen goed idee.