Column Post uit Brussel | Wat gaan we niet doen?

Regeren is kiezen. Maar als politicus of bestuurder is het niet aantrekkelijk om burgers uit te leggen wat er níet kan. Daarom zet het kabinet, net als veel andere Nederlandse organisaties, elk jaar in op ‘Europese prioriteiten’. Om te bepalen waar geld en tijd heen gaat, worden de komende weken vele lijstjes geschreven. Maar wat gaan we níet doen? Kortom welke zaken zijn geen prioriteit, maar het tegenovergestelde: een zogenaamde posterioriteit?

4 min. leestijd

De beroepsorganisatie van notarissen heeft hem al af. De Sociaal Economische Raad en de gemeente Leiden ook. De ondernemersvereniging VNO, het Huis van de Nederlandse Provincies en de Eerste Kamer gaan nog aan de slag met een Europastrategie. Volgend jaar juni zijn er verkiezingen voor het Europees Parlement. Mede op basis van de uitslag daarvan zal er een nieuwe Europese Commissie worden benoemd voor de komende 5 jaar. Die zal met het Europees Parlement en de regeringsleiders een programma opstellen voor het beleid in de periode 2024-2029.

Dat jaar van verkiezingen en plannenmakerij betekent trouwens niet dat de Brusselse onderhandelingstafels leeg blijven. Het Spaanse en Belgische voorzitterschap zullen de komende zes maanden keihard werken om meerderheden tussen de landen en met het Europees Parlement tot stand te brengen over, bijvoorbeeld, de EU gehandicaptenkaart en wetgeving tegen geweld tegen vrouwen. De Europese Commissie bracht vorige week nog een nieuw werkprogramma voor komend jaar 2024 uit, met 26 nieuwe voorstellen. Voor diertransporten, microplastics en een evaluatie van het herstelfonds, nieuwe inkomstenbronnen voor de EU en hoe de EU zich moet herorganiseren alvorens nieuwe lidstaten tot de club kunnen gaan behoren. Ook daar zullen Nederlandse organisaties zich toe moeten verhouden.

Europa-agenda

In november volgend jaar begint er dan een nieuwe ‘legislatuur’. Willen we het EU-beleid vanuit Nederland mede vormgeven, dan is het van belang vroegtijdig na te denken over de richting en inhoud van dit programma en tijdig een inbreng te leveren. Lees: de komende maanden. Kanalen daarvoor zijn de Europese verkiezingsprogramma’s van politieke partijen in Nederland en andere landen en het onderhouden van contacten met de relevante afdelingen van de Europese Commissie. Die ambtenaren blijven de ruggengraat van het wetgevingsproces. 

Dat doen onder meer de sociale partners. Zowel de werkgevers als de vakbonden zijn in Brussel actief, zelf en via hun koepelorganisaties. De Europese Commissie stelt in het werkprogramma trouwens een Sociale Top voor, begin 2024. In Nederland werken de sociale partners met onafhankelijke kroonleden samen in de Sociaal Economische Raad. Die organisatie bracht onlangs een Europa-agenda uit.

Voor investeringen in kennis en onderzoek moet er bijvoorbeeld worden geïnvesteerd in ondersteuning van het MKB of hogescholen om Europese fondsen te kunnen aanvragen. Bedrijven die steun krijgen moeten dan wel duurzaam en sociaal werken. De SER zet ook in op onafhankelijke toetsing van staatssteun, mensgerichte kunstmatige intelligentie en Europese minimumnormen voor sociale zekerheid (maar lidstaat Nederland ligt dwars in de EU).

Korreltje zout

Wat ‘Nederland’ wil in Brussel is zo vervat in een stapel verschillende wensenlijstjes. Dat is handig voor de Europese Commissie, want zo is er altijd wel een thema dat een groep Nederlanders blij maakt. Vanuit het oogpunt van ‘één overheid’ is het ingewikkelder. Wie slaat er een nietje doorheen?

En: wat is de consequentie van prioriteiten stellen; gaan we ook dingen niet doen? Voor een gemeente of bedrijf is het goed mogelijk om bepaalde zaken bewust niet te volgen. Maar voor het Rijk: geen Nederlander in een raadswerkgroep, geen reactie uit Den Haag op een nieuw EU plan, een inhoudelijke dossierverdeling met de Belgen of Luxemburgers? En wat als het dan mis loopt met zo’n posterioriteit en een bedrijf of sector de dupe is? Legt een minister dan in het nationale parlement uit dat we er bewust niet op hebben gelet? Dat is politiek moeilijk voorstelbaar. Nationale EU-prioriteiten moet je dus met een korreltje zout nemen. Maar het zorgvuldig overwegen van nieuwe plannen is voor elke organisatie een goed idee.

Praktijkprofessor Europa van de Haagse Hogeschool Mendeltje van Keulen (cartoon) was griffier Europese Zaken bij de Tweede Kamer. Zij kijkt wekelijks voor Brusselse Nieuwe in brievenbus van de Tweede Kamer naar de post uit Brussel. Elke week de column van Mendeltje van Keulen in je mailbox ontvangen? Abonneren kan hier voor slechts 5 euro in per maand. Daarmee levert u een bijdrage aan de onafhankelijke journalistiek en opinie over Europese zaken die Nederland raken.