Klimaatrampen, cyberaanvallen, Trump’s herverkiezing, oorlog in de achtertuin – het is elke krantenlezer duidelijk dat de EU paraat moet staan. Investeren is het toverwoord, bijvoorbeeld in de analyses die de EU vroeg van Mario Draghi, de Portugese onderwijsminister Heitor en de Finse oud-president Niinisto.
Maar wat vinden de Haagse partijen van hun aanbevelingen? Elke ondernemer kan je vertellen dat de kost voor de baat uit gaat – maar moet dat via lastenverlichtingen of investeren? Politieke onenigheid troef, ook over Europese zaken, maar gelukkig voor de wankele coalitie zijn live debatten voor de komende weken geschrapt.
Rechtsstaat
Minister van Binnenlandse Zaken Judith Uitermark (NSC) gaat volgende week in Brussel, in plaats van partijgenoot Caspar Veldkamp, in gesprek met diens Buitenlandse Zaken collega’s in de Raad Algemene Zaken over de rechtsstaat. Dat is ook passend, want het gesprek gaat ook over voorkomen van mediaconcentratie (RTL en DPG) en draaideuren tussen kabinet en het lobbyvak. Daarop is de Europese Commissie kritisch, blijkt uit het rechtsstaat-rapport dat we in oktober uit Brussel kregen. En terecht: zoals lezers van Brusselse Nieuwe weten, werkt de Europese Unie met een transparantieregister over alle lobbycontacten, en eenvoudige openbare zoekprogramma’s veel transparanter dan Den Haag.
Over de rechtsstatelijkheid van Hongarije en andere landen denken partijen verschillend, is te lezen in het ‘schriftelijke overleg’. De NSC Minister van Buitenlandse Zaken vindt de ondermijning van de rechtsstaat in Hongarije zorgelijk en spant zich in voor actie conform een motie van Jesse Klaver.
De grootste regeringspartij PVV vraagt de minister zich uit te spreken tegen nieuwe sancties vanwege “het opdringen door de EU van de zogenoemde woke-agenda, waaronder het LHBTQI+-beleid en de massamigratie”. Dat miskent, volgens de grootste regeringspartij, de traditionele waarden en de democratische autonomie van landen zelf. De VVD staat ondertussen onder druk over de precieze invulling van de populaire term ‘investeren’. De partij wil, bij monde van Economische zaken woordvoerder Martens-America, desgevraagd graag “een enorme lastenverlichting, zodat ondernemers investeren in R&D en in Nederland blijven”.
Europees geld
Tegelijk staan de liberalen ook voor een miljardenbezuiniging op innovatie en onderzoek. De huidige schamele 300 miljoen voor Europese defensie, moet dat niet omhoog? En waar komt dat geld dan vandaan, als Nederland het niet als EU willen lenen? Over investeren gesproken: tijdens de lunch praten de Buitenlandministers – en onze EU-ambassadeur – over (jargonalert) “cohesiebeleid”. Over de toekomst van die Europese investeringen in regionale steun – de onderhandelingen starten komend jaar – is onlangs een gezamenlijke visie geschreven door de gemeenten, provincies, waterschappen en het Rijk.
Betrokkenen spreken van een unicum, omdat er principiële meningsverschillen zijn. De medeoverheden willen de EU- fondsen inzetten tegen krimp en voor de arbeidsmarkt en vestigingsklimaat, waar veel Haagse partijen minder aan de EU pot wil gaan afdragen. Er circuleert in Brussel een plan voor ‘centralisatie’ van de fondsen, waardoor het Rijk hierover zou gaan, in plaats van de provincies en gemeenten. Voer voor politiek gesprek over het “Nederlandse’ standpunt op cohesiebeleid, gepland voor 22 november. Provinciale en gemeentelijke ‘public affairs’ belangenbehartigers in het Haagse konden er hun vingers bij aflikken. Zijn Kamerleden van BBB of NSC bijvoorbeeld uitspraken te ontlokken over Europese steun voor krimpregio’s?
Maar de lokale lobby sneefde: Kamerfracties besloten deze week verrassend om dit EU debat te schrappen. En ook over de coalitieverschillen over de Europese rechtsstaat geen politiek vuurwerk te verwachten. Omdat de vragen donderdag werden ingestuurd, kunnen de antwoorden van het ministerie niet op tijd binnen om er voor de Raad nog moties over te kunnen indienen. Gelukkig staan over het Draghi rapport en het nieuwe Commissie-werkprogramma een reeks parlementaire activiteiten op stapel.
