De kop in de Telegraaf van 14 juli deed ambtenaren van het ministerie van Buitenlandse Zaken al bevroeden dat er werk aan de winkel was. En inderdaad maakte een volksvertegenwoordiger per ommegaande gebruik van haar grondwettelijke informatierecht door “schriftelijke vragen” te stellen aan Minister Hoekstra (CDA). “Klopt het dat het Europees Parlement miljoenen aan zichzelf wil spenderen? Hoe legt u dat uit aan Nederland in recessie?”

In Brussel is er dezer weken ergernis over het Europees Parlement; één van de drie organisaties die beleid en begrotingen vaststellen samen met de Raad van lidstaten en de Europese Commissie. Hier zie je de voorzitter van het Europees Parlement, Roberta Metsola, naast minister-president Rutte, die de wetgevende organisatie van 705 direct gekozen Europarlementariërs ooit een’ feestcommissie op zoek naar een feest’ noemde.

Machtsspel

En nu is het bal. Twee zaken lopen in de media door elkaar. Eerst de ruzie over geld. In de begrotingsbesprekingen over het Commissie-voorstel stelde het Europees Parlement – tegen de afspraken in – een verhoging van de eigen uitgaven voor door 142 nieuwe medewerkers, naar eigen zeggen nodig om de Raad democratisch te controleren.  De Telegraaf sloeg aan op de kritiek hierop in het Europese ambassadeurscomité (COREPER) van afgelopen woensdag. Onder de elf landen die bezwaar maakten, was ook de Nederlandse permanent vertegenwoordiger – Frankrijk en Duitsland hielden zich stil. 

Ten tweede: er is een politiek machtsspel gaande in de organisatie van het Europees Parlement, bestaande uit 705 Europarlementariërs en ruim 8000 ambtenaren. De christendemocratische fractie (Europese Volkspartij, EVP), waar Europees Parlementsvoorzitter Metsola lid van is, wil dat de opvolger van de huidige bovenbaas (de secretaris-generaal) weer uit de eigen geledingen komt. De beoogd EVP-kandidaat werkte eerder voor Berlusconi – Tom Bouwmans schreef er maandag al over op Brusselse Nieuwe. Het dagelijks bestuur van het Europees Parlement, ook wel het Presidium of op zijn Frans het Bureau genoemd, richt in ruil voor steun van de linkse partij een nieuwe beleidsafdeling op.

Vragen

Zulke onfrisse praktijken komen in alle organisaties voor – van tennisvereniging tot politieke partij. Ook aan het Binnenhof wordt gekonkeld en vervingen Kamervoorzitters staf door fractiegenoten. Kamervragen en vette koppen leverde het niet op – anders dan bij het Europees Parlement.

Vicky Maijer (PVV) stelde de regering vragen: ‘ hoe groot is de jaarbegroting’ (dat stond in een Kamerbrief van 10 dagen eerder) en ‘hoeveel ambtenaren werken er’ . Vragen die met een minuutje googelen overbodig waren geweest. Relevanter is de vraag naar de instructie van de Nederlandse permanent vertegenwoordiger. Die was in eerdergenoemde brief van 4 juli aan de Tweede Kamer gestuurd. Normaliter gaat dat in een vast format, een zogenaamd ‘fiche’. In de brief die over dit EU-voorstel het fiche verving, werden echter niet alle standaard subkopjes gevolgd. Het kopje dat ontbrak heette krachtenveld EP en gaat over de positie van het Europees Parlement.

Controle

De Raad bereikte bij monde van de voorbereidende ambassadeurs bij alle gemopper op het Europees Parlement een voorlopig akkoord. Als het aan de landen ligt, wordt er gesneden in fondsen voor onderzoek en Horizon. Dat trok geen vuur, maar wel de claim van het Europees Parlement. Omroep BNR besteedde er een halfuur aan onder de titel ‘minder geld naar Europa’; ik sprak mee als expert .

Sommige inbellers klaagden over hoge EU-salarissen, anderen relativeerden dat Europese samenwerking voor Nederland onmisbaar is. Mijn stelling: in de berichtgeving (‘“Het EP kost miljarden en wil miljoenen”) worden grote en kleine bedragen door elkaar gehaald. Het leeuwendeel van de EU begroting van 180 miljard gaat naar landbouw- en regionale fondsen. Het debat tussen lidstaten en EP gaat om organisatiekosten; ca. 5% van het totaal.

Het zijn duizelingwekkende bedragen voor huishoudens en krantenlezers. Maar het is de taak van een redactievergadering om cijfers in perspectief te zetten. Of ervoor te kiezen het inhoudelijke werk van Europarlementariërs te verslaan; die als ‘schaduw’ rapporteur nieuwe wetgeving schrijven en daar parlementaire ondersteuning voor nodig hebben. Sommige in Nederland verkozen Europarlementariërs doen daaraan overigens niet mee – ook dat mag vaker beschreven worden in journalistiek die bijdraagt aan controle op de macht.

Mendeltje van Keulen (cartoon) is onder meer praktijkprofessor Europa bij de Haagse Hogeschool. Van 2011 tot 2017 was zij griffier Europese Zaken bij de Tweede Kamer. Zij leegt voor Brusselse Nieuwe regelmatig de brievenbus van de Tweede Kamer en legt Europese voorstellen bovenop de stapel.