Door Europarlementariër Sander Smit (BBB):

”De EU staat voor het moment van de waarheid. De volgende weken zal duidelijk worden hoe de EU het Draghi-rapport én de geopolitieke realiteit zal weten om te zetten in daden. Na de lancering van het EU-Kompas voor het Concurrentievermogen, komt de Commissie eind deze maand met een voorstel tot vereenvoudiging van de enorme regeldruk die de Europese Unie met name in de afgelopen vijf jaar op het bedrijfsleven en de samenleving heeft gelegd. De ‘Omnibus’ komt eraan.

De ‘vreselijke vijf’

We horen in Brussel veel geluiden over de noodzaak van het – zeker tijdelijk – stoppen van de lawine aan wetgeving die afkomstig is van de vorige Commissie von der Leyen/Timmermans. Het gaat dan vaak over de duurzaamheidsrapportage- (CSRD), de keten- en duurzaamheidszorgplichtwet (CSDDD), de CO2-grensheffing (CBAM) en duurzaamheidsclassificatiewetgeving (taxonomie). Graag voeg ik daar als vijfde nog de VVD-wet van het EU-verbod op de verbrandingsmotor bij, met een rampzalige uitwerking op investeringen in de cruciale Europese auto-industrie.

Dereguleren of onderpresteren

Het Draghi-rapport werd nog geschreven voor inwerkingtreding van deze wetgeving en voor de herverkiezing van Donald J. Trump. Daarom moeten we niet enkel kijken naar deze “vreselijke vijf”, maar ook naar andere wetten, zoals de wetten die we gemaakt hebben in de digitale sfeer. We moeten dereguleren, anders raakt ons continent macro-economisch ernstig achterop en verwordt tot een – voor voedselvoorziening, energie, industriële productie en informatietechnologie – openluchtmuseum.

Terwijl iedereen zich aan de Amerikaanse politiek vergaapt, of het laatste relletje rond president Trump probeert uit te buiten voor eigen politiek gewin, is men daar wel een heel andere weg ingeslagen. Met deregulering, minder ambtenaren én minder heffingen. Het onthutsende is daarbij dat Amerikanen het in 1990 qua bbp gemiddeld al 16% beter deden per hoofd van bevolking dan Europeanen, ondertussen is dit verschil toegenomen tot 32%.

Concurrentievermogen gaat over geld

Afgelopen jaar werd NVIDIA het achtste bedrijf in de VS dat 1000 miljard dollar waard werd. De andere zeven zijn bedrijven die 50 jaar geleden nog niet bestonden. In de EU is er in dezelfde periode geen enkel bedrijf opgericht dat vandaag 100 miljard waard is.

Kunstmatige intelligentie (AI) is het beste voorbeeld. Terwijl nu ook China met Deepseek een concurrent heeft voor de grote Amerikaanse AI-bedrijven, staat er vrijwel geen enkel Europees bedrijf op het gebied van AI op de kaart. Wat we al wel hebben in de EU is een AI-wet…. Nu nog eigen Europese topbedrijven om het op toe te passen in onze ‘veilig’ gereguleerde, maar achteroprakende omgeving. Veel Europese wetgeving creëert een rechtsonzeker of meerduidig klimaat voor bestaande grote techbedrijven en sociale mediaplatforms die zich sowieso reeds geviseerd voelen door Europese overheden. Wat voor signaal gaat hiervan uit voor start-ups, innovatieve ondernemers en grote investeerders als het gaat om de ‘economische standplaats Europa’?

Tusk, Merz en Meloni

Het is goed dat de huidige Europese Commissie langzaamaan, in elk geval en vooralsnog deels, inziet dat het pad dat men ingeslagen was ten tijde van de vorige Commissie een dwaalspoor bleek. De EU was de weg kwijt, vond ook een groot deel van de bevolking. ‘Brussel’ had daarvoor blijkbaar een Italiaanse staatsman en een kompas nodig.

De huidige Europese Unie lijkt op een mammoettanker die de juiste koers kwijt was geraakt. Een andere Donald, Donald Tusk, heeft recentelijk in duidelijke (en voor BBB begrijpelijke) taal opgeroepen dat het tijd is om ook de doorgeschoten elementen van de Green Deal krachtig te herzien. De verschuiving naar centrumrechts binnen het EP en de EVP-fractie geven een signaal af: er is een nieuwe politieke dynamiek gaande, die het lef en de daadkracht heeft om structurele veranderingen door te voeren. Daarbij worden Merz en Meloni terecht genoemd – leiders die laten zien dat het erkennen van fouten en het bijstellen van de politieke en wetgevingskoers nodig en mogelijk is.

Geen taboes

Er moet nu echter meer gebeuren dan een cosmetische ingreep. Het gaat niet louter om minder bureaucratie, maar ook om geopolitiek concurrentievermogen. De Europese Commissie moet de ‘vreselijke vijf’ niet slechts tijdelijk uitstellen, maar inhoudelijk verregaand aanpassen of zelfs terugdraaien. De bestaande overregulering en bureaucratische last moeten natuurlijk aangepakt worden. Er mogen geen taboes meer zijn, willen we onze welvaart behouden. Men moet niet te trots zijn om eerder gemaakte fouten te erkennen.

Het kompas moet blijven staan op concurrentievermogen en dat begint met een Brusselse afslankcursus. Laat de ‘Omnibus’ een dubbeldekker zijn, geen kleine bestelwagen, anders komen we na het verliezen van de juiste koers nooit aan op onze macro-economische bestemming.”

Sander Smit is Europarlementariër namens BBB (EVP-Fractie), vicevoorzitter van de Commissie Visserij, en lid van de Commissie milieubeheer en voedselveiligheid, Commissie burgerlijke vrijheden, justitie en binnenlandse zaken en van de nieuwe Commissie Europees Democratieschild.