Deze dagen is de naam van Mario Draghi niet uit de Brusselse wandelgangen weg te slaan. Hij legt de laatste hand aan zijn rapport over het herstellen van de concurrentiekracht van de Europese economie. Verwacht wordt dat dit in grote lijnen zal worden meegenomen in het werkprogramma van Commissievoorzitter Ursula von der Leyen, om de vermoeide Europese economie uit het slop te trekken. Als pas gekozen NSC-Europarlementariër ben ik ook zeer benieuwd naar dit rapport, maar om een andere reden.
Tijdens de campagne voor de Europese verkiezingen hebben Pieter Omtzigt en ik flinke kritiek geuit over de timing van het rapport. Destijds was de planning dat het rapport daags na de Europese verkiezingen uitgebracht zou worden. Onbegrijpelijk! Het gaat over vergaande en ingrijpende onderwerpen en voorstellen, zoals defensiesamenwerking en het mogelijk aangaan van nieuwe Europese schulden, die juist vóór de verkiezingen op tafel moeten liggen. Ik vind het nog altijd een democratische miskleun van jewelste, om dit rapport pas na de verkiezingen uit te brengen. Het beeld blijft dat er door de EU niet mét ons, maar over ons wordt gepraat.
Vervolgens naar de inhoud. De Europese economie staat onder grote druk. De aankondiging van het Duitse Volkswagen dat het voor het eerst in de geschiedenis productie in Duitsland zal terugschroeven staat symbool voor een grotere trend die de bestaanszekerheid van miljoenen Europeanen bedreigt. Europa heeft de slag om met name digitalisering en om duurzame technologie gemist, andere werelddelen profiteren. Gebrek aan investerings- en innovatiekracht, bureaucratische rompslomp en Europees en nationaal gestuurde detailwetgeving liggen hieraan ten grondslag.
Paniekfonds
Eén van de ideeën die je veel terug hoort is dat er gedacht wordt aan een opvolger van het Corona-herstelfonds. Dit fonds van 750 miljard was bedoeld om de economie weer aan de praat te krijgen na de lockdowns onder corona. Een paniek-fonds dat zijn doel ver voorbij geschoten is en waarmee we voor het eerst Europese gezamenlijke schulden zijn aangegaan. De Europese Commissie probeert van dit fonds nu een succesverhaal te maken. Ik verzet mij hiertegen en gelukkig sta ik niet alleen.
De Europese Rekenkamer is bijvoorbeeld niet te spreken over het gebrek aan controle en transparantie op de uitgaven. Dat komt onder andere omdat het geld dat een land krijgt geen reële koppeling heeft met het project dat gefinancierd moet worden. Verder wordt steeds duidelijker dat de hervormingsvoorwaarden waar de Nederlandse regering op aandrong bij de start van het fonds, ver achter lopen bij het uitgeven van het geld. Kort gezegd: eerst het geld en voldoen aan de voorwaarden zien we later wel. Bovendien, als er in 2026 niet aan de voorwaarden voldaan is, heeft de Europese Commissie geen instrumenten in handen om het geld terug te halen.
Schuldenberg
Er is grote behoefte aan investeringen met een Europese toegevoegde waarde, zoals in grensoverschrijdende energie en spoorinfrastructuur om energie en treinprijzen omlaag te krijgen, (cyber) defensie om onze weerbaarheid te vergroten en het terughalen van productiecapaciteit voor medicijnen. Echter wordt het geld nu vooral nationaal uitgegeven aan onder andere wifinetwerken bij toeristische trekpleisters, het restaureren van kastelen en het aanschaffen van laptops… Zoals zo vaak verzanden grote ambities in een aaneenschakeling van kleine telleurstellingen.
Ik verwacht overigens dat er ook zeker een aantal verstandige dingen zullen staan in het rapport van Draghi. Echter, staat of valt het bij een eerlijke en realistische beoordeling over waar de Europese economie op dit moment behoefte aan heeft. Dat begint dus ook bij de erkenning dat de schuldenberg die afgelopen jaren is opgebouwd door landen, aangepakt moet worden. Ik hoop dus van harte dat Draghi nieuwe Europese schulden links laat liggen en het pad kiest van hervormingen, van innovatie en van het radicaal omlaag brengen van administratieve lasten en regeldruk.
