Lezer Ruud Costers vraagt zich af of het recht op euthanasie een EU-kwestie is.
Kort samengevat: nee. Het recht op euthanasie is geen EU-kwestie, maar bestaat ook in Nederland niet. “Volgens de wet heeft niemand recht op euthanasie”, valt op de website van de Rijksoverheid te lezen. “Ook als de patiënt opgeschreven heeft wat hij wil. Of als de situatie van de patiënt past bij alle eisen van de wet. Als een arts de euthanasie niet zelf wil uitvoeren, moet hij dit altijd tegen de patiënt zeggen. Dan kan de patiënt naar een andere arts. Soms stuurt de arts een patiënt naar het Expertisecentrum Euthanasie.”
De mogelijkheid tot euthanasie bestaat in Nederland wel, net als in België, Luxemburg en sinds maart vorig jaar in Spanje. In Nederland sinds 1 april 2001, toen de Wet toetsing levensbeëindiging op verzoek en hulp bij zelfdoding (ook wel de ‘euthanasiewet’ genoemd) werd aangenomen. Die wet geeft technisch gezien niet het recht op euthanasie (om bovengenoemde redenen), maar bepaalt dat hulp bij zelfdoding onder voorwaarden niet meer strafbaar is. Die voorwaarden houden in dat de euthanasie gebeurt door een arts, en dat deze zich houdt aan de ‘zorgvuldigheidseisen’. Dat zijn er zes. Wordt niet aan die voorwaarden voldaan, dan is euthanasie ook in Nederland strafbaar.
Dan bestaat er nog een verschil tussen ‘euthanasie’ en ‘hulp bij zelfdoding’. Bij de eerste variant geeft de arts de patiënt een dodelijk medicijn, bij ‘hulp bij zelfdoding’ dient de arts het medicijn niet toe, maar neemt de patiënt het zelf in.
Europese regelgeving
Europese regelgeving die de Nederlandse euthanasiewet expliciet mogelijk maakt, is er niet. Maar ruimte in Europese verdragen die het recht op leven waarborgen wel. Bijvoorbeeld het VN-verdrag voor Burgerrechten en Politieke Rechten, dat stelt dat iedereen recht op leven heeft. De Nederlandse euthanasiewet gaat uit van een vrijwillig en weloverwogen verzoek op levensbeëindiging, en daarom is er geen sprake van een inbreuk op het recht op leven. Het verzoek is immers vrijwillig en weloverwogen.
Expliciete Europese regels over euthanasie zijn er dus niet, maar een aanzet tot Europese discussie over het thema werd dit voorjaar gegeven. Uit een door de EU georganiseerd burgerpanel, waar 200 mensen uit de hele Europese Unie werden geselecteerd om Brussel een aantal aanbevelingen te doen, kwam ook het verzoek tot Europese regels voor euthanasie. Of er ook echt een Europese discussie over euthanasieregels op gang komt, blijft voorlopig de vraag. Intussen is Portugal ook bezig met een eigen euthanasiewet, om naast de vier bovengenoemde landen als vijfde in de rij aan te sluiten.
