De agenda voor de Europese top van volgende week donderdag is overvol. Dat bleek ook tijdens het debat in de Tweede Kamer, waar demissionair premier Dick Schoof zich voorbereidde op zijn reis naar Brussel. De Kamer besprak een breed scala aan onderwerpen: van bevroren Russische tegoeden en militaire steun aan Oekraïne tot rechtsstaatschendingen in Slowakije, het Europese Asiel- en Migratiepact en het verbod op de verkoop van nieuwe benzine- en dieselauto’s vanaf 2035.

Asiel- en Migratiepact

In aanloop naar het debat uitten lijsttrekkers Joost Eerdmans (JA21) en Eddy van Hijum (NSC) hun zorgen over het Europese Asiel- en Migratiepact, dat volgend jaar in werking moet treden. Volgens hen staat de invoering onder druk door weerstand in verschillende lidstaten. Van Hijum waarschuwde dat het zogenoemde solidariteitsmechanisme ertoe kan leiden dat Nederland juist méér asielzoekers moet opvangen. Hij sprak van het gevaar van een “Europese spreidingswet”, waarbij herverdeling al plaatsvindt terwijl de buitengrenzen nog onvoldoende worden bewaakt.

Derk Boswijk (CDA) noemde het pact “geen golden bullet”, maar wel “hoopvol” na bijna tien jaar onderhandelen. Nederland moet volgens hem tegelijk investeren in nationale capaciteit bij de IND en het COA en erop toezien dat Europese afspraken over terugkeer beter worden nageleefd.

Kopgroep

Premier Schoof verdedigde het pact als “een belangrijk instrument om grip op migratie te krijgen”. Volgens hem is het in het Nederlandse belang, “omdat het zorgt voor meer controle aan de buitengrenzen, een eerlijkere verdeling tussen lidstaten en een effectievere toepassing van de Dublinverordening”. Nederland trekt daarbij op met Denemarken en Italië als “kopgroep” binnen Europa. Tegelijk gaf hij toe dat het succes van het pact afhankelijk is van de bereidheid van andere lidstaten om zich eraan te houden.

Het debat vond plaats kort nadat de Europese Commissie het besluit over de herverdeling van asielzoekers had uitgesteld. Van Hijum verwees naar de Poolse premier Donald Tusk, die claimde een nationale uitzondering te hebben bedongen. Schoof zei daarvan niet op de hoogte te zijn en bevestigde dat Nederland nog niet weet in welke “categorie” het zal worden ingedeeld. Een motie van Van Hijum en Eerdmans om Nederland in Europa te classificeren als land “onder migratiedruk” werd aangenomen.

Blijf op de hoogte van alle ontwikkelingen rondom het Europese Asiel- en Migratiebeleid met een abonnement op de Nieuwsbrief Migratie. Daarin brengt Emma du Chatinier elke twee weken verdiepende verhalen, interviews en nieuws exclusief naar jouw mailbox. Steun ons en abonneer je nu.

Oekraïne

De steun aan Oekraïne domineerde het debat. Schoof benadrukte dat die steun “zo lang als nodig en zo veel als nodig” zal doorgaan. Nederland heeft inmiddels ruim 2 miljard euro aan militaire hulp naar voren gehaald om leveringen te versnellen. Hij waarschuwde dat de internationale steun de afgelopen maanden is teruggelopen, vooral vanuit Zuid-Europese landen, en kondigde aan dat hij tijdens de top andere lidstaten zal oproepen hun bijdrage te verhogen.

Ook zei de premier open te staan voor samenwerking bij de productie van de zogeheten Flamingo-langeafstandsraket in Nederland. Een motie van Volt-lijsttrekker Laurens Dassen hierover kreeg brede steun. Daarnaast sprak Schoof zich positief uit over het voorstel van de Europese Commissie om Oekraïne te steunen via leningen die worden gefinancierd met renteopbrengsten van bevroren Russische tegoeden. “Feit blijft dat Oekraïne onze steun hard nodig heeft”, aldus Schoof, die eraan toevoegde dat de uitvoering van dit plan “niet alleen op België mag neerkomen”.

De PVV verzette zich tegen dat plan. Kamerlid Raymond de Roon noemde het “moeilijk gedoe” en stelde: “We moeten de tegoeden van Rusland gewoon confisqueren. Oekraïne heeft recht op een vergoeding van alle schade. Zorg dat ze alvast een voorschot krijgen.”

EU-lidmaatschap

Over de Europese toekomst van Oekraïne zei Schoof dat Nederland het land blijft steunen op de weg naar EU-lidmaatschap, maar zonder “politieke shortcuts”, zoals de Europese Commissie voorstelt om het Hongaarse veto te omzeilen. “Toetreding kan alleen op basis van de afgesproken methodologie”, zei hij. D66’er Jan Paternotte noemde dat “doodzonde”: “Het kabinet zegt tegen Oekraïne: voorlopig doen we niks om te zorgen dat jullie überhaupt kunnen beginnen met toetredingsonderhandelingen.”

Gaza

Het staakt-het-vuren in Gaza noemde Schoof “een langverwachte doorbraak”. Nederland zet zich volgens hem vol in voor humanitaire hulp en wederopbouw. Israël moet meer hulp toelaten, en Hamas “mag geen enkele rol meer spelen in de toekomst van het gebied”. Schoof nam onlangs deel aan overleg in Egypte over de vervolgstappen richting een duurzame vrede en kondigde aan dat Nederland samen met Egypte een internationale donorconferentie voor Gaza zal organiseren. De Palestijnse Autoriteit moet daarbij een centrale rol krijgen. Over de financiering zei Schoof dat ook Israël “logischerwijs een bijdrage zal moeten leveren”, al zal dat in overleg met andere betrokken landen gebeuren.

Slowakije en 2035-doel

Naast deze drie hoofdthema’s sprak de Kamer ook over de situatie in Slowakije en het Europese verbod op de verkoop van nieuwe benzine- en dieselauto’s vanaf 2035. Over Slowakije zei Schoof dat het kabinet “grote zorgen” heeft over de recente grondwetswijziging waarmee Bratislava nationaal recht boven Europees recht stelt. Hij beloofde de kwestie volgende week opnieuw aan te kaarten en sloot niet uit dat Nederland een artikel-7-procedure zou steunen of zelfs een formele klacht voorbereiden, al is daar op dit moment “nog onvoldoende draagvlak” voor binnen de EU.

Wat betreft het verbod op nieuwe brandstofauto’s in 2035 pleitte Schoof voor “een realistische opstelling”: begrip tonen voor de zorgen van landen als Duitsland, Frankrijk, Spanje en Italië, maar niet klakkeloos meegaan met de auto-industrie. Toch stemde een nipte Kamermeerderheid – onder wie PVV, VVD, BBB en FVD – voor een motie van BBB-lijsttrekker Caroline van der Plas die het kabinet oproept zich tijdens de top tegen het verbod te verzetten. Daarmee wijkt de VVD af van de koers van haar eigen Europese fractie.

Blijf op de hoogte van de Europese Top met onze dagelijkse nieuwsbrief De Dagvangst. Hoofdredacteur Bert van Slooten zet elke dag het voor Nederland belangrijkse Europese nieuws op een rijtje. Abonneer je nu.