Terwijl zes Europese leiders samen met president Volodymyr Zelensky en NAVO-secretaris-generaal Mark Rutte het Witte Huis bezochten, zaten de Scandinavische ministers van Buitenlandse Zaken letterlijk te zweten. De ministers van Finland, Zweden, Noorwegen, IJsland en Denemarken kwamen in het nationale park Nuuksio (nabij Helsinki) bijeen voor een 24-urige informele meeting. Na intensieve gesprekken over de staat van de wereld was het tijd voor het avondprogramma. Kleren uit, handdoekje om hun middel en op naar een duik in een koud Fins meer en een gezamenlijke saunasessie.

Als Nederlander in Denemarken duik ik bij mijn plaatselijke hardloopclub ook vaak de sauna in. Na een uur intervallen leg ik mijn handdoek neer, ogen dicht en op zoek naar ontspanning. Maar de hitte gaat hier gepaard met een goed gesprek. Voor de normaal gesproken wat verlegen en stille Scandinaviërs is dit dé plek waar ze loskomen. Er wordt onafgebroken hard gepraat, gelachen en ook een beetje geroddeld. Daar, in Finland, kwam het gesprek tussen de vijf ministers in de sauna pas echt op gang.

Tussen het gezweet en de ontblote bovenlijven van de ministers – een beeld waar ik toch even aan moest wennen – werd de situatie in Oekraïne besproken. “Ingetogen optimistisch” was de stemming, aldus de Deense minister van Buitenlandse Zaken Lars Løkke Rasmussen. De Denen willen tijdens hun EU-voorzitterschap dat de bereidheid van Europa om Oekraïne te blijven steunen hoog op de agenda blijft staan – ook in de sauna. Of misschien wel: juist daar.

Zitten te niksen

Rasmussen is op zoek naar bondgenoten, maar hekelt tegelijk de Europese besluiteloosheid. “Helaas zijn er landen die maar wat zitten te niksen”, zei hij tegen de krant Politiken. “Ze houden mooie toespraken, maar leveren in de praktijk weinig.”

Denemarken geeft zelf het goede voorbeeld: volgens de Ukraine Support Tracker van het Kiel Institute komt het land uit op een steunbedrag van 2,9 procent van het bbp – een eerste plaats onder de EU-landen. Ter vergelijking: Nederland haalt met één procent de zevende plaats.

Hoewel onze minister van Buitenlandse Zaken niet bij het sauna-intermezzo aanwezig was, ziet Denemarken – naast de Scandinavische landen – ook Nederland als bondgenoot. Met name in de zoektocht naar extra wapens voor Oekraïne. Samen met Noorwegen en Zweden kopen de landen wapens voor Oekraïne uit de Amerikaanse voorraad.

Het langzaamste paard

Ook tijdens het informele overleg van EU-ministers van Defensie en Buitenlandse Zaken in Kopenhagen, de zogeheten Gymnich, liet Rasmussen zijn frustratie over de samenwerking in Europa blijken. “Het langzaamste paard bepaalt de snelheid.” Hij wilde een eerlijk gesprek in zijn hoofdstad. “Zonder aantekeningen en toespraken, maar echte daden.”

Voor onze tijdelijke minister van Buitenlandse Zaken (inmiddels is David van Weel definitief benoemd, red.) was het zijn eerste optreden. Zijn boodschap: Europa moet vooral ‘iets’ doen. Wat dat precies moest zijn, leek minder belangrijk. Dat 27 landen het eens konden worden, was de missie. Het goede gesprek werd in Kopenhagen gevoerd in Forum, een concertzaal die voor de gelegenheid was omgebouwd tot statige ruimte met een ronde houten tafel in het midden, zodat alle 27 elkaar in de ogen konden kijken.

Waar de Finse sauna nog een vleug optimisme opleverde, overheerste in de zaal in de Deense hoofdstad de frustratie. Na achttien sanctiepakketten lijkt de Europese eensgezindheid steeds moeizamer tot stand te komen. Volgens EU-buitenlandchef Kaja Kallas waren de gesprekken “lang, erg lang” en bleven belangrijke onderwerpen liggen.

Dan maar met z’n allen in de sauna? Ik weet het niet. Waar de Scandinaviërs het gesprek zouden opzoeken, zou Brekelmans erop staan dat het stil moet zijn: ‘ik kom hier om te ontspannen’. Minister Wadepuhl zou volgens Duits gebruik het handdoekje thuislaten en de Zuid-Europeanen zou het al helemaal duizelen.

Het laat maar weer eens zien dat Europa geen land is, maar een groep landen, ieder met eigen gebruiken en een eigen snelheid. Het duurde bij mij ook even voordat ik hard mee ging praten in de sauna.

Puck Wagemaker woont en werkt in Denemarken. Ze is oud-redacteur van Brusselse Nieuwe en volgt het Deense EU-voorzitterschap van dichtbij.