De grenscontroles, ingevoerd door minister Marjolein Faber (Asiel en Migratie), zorgen er niet voor dat illegale migratie en grensoverschrijdende criminaliteit, zoals mensensmokkel en documentfraude, afneemt. Dat concludeert de Algemene Rekenkamer in een rapport.
Worden er méér mensen gecontroleerd? – Check. Worden er meer mensen aan de grens geweigerd? – Ook check. Maar waar het echt om draait – de mensensmokkel en documentfraude terugdringen – daar zijn de cijfers minder indrukwekkend. Sterker nog: het aantal aanhoudingen voor deze misdrijven is juist gedaald vergeleken met december 2024, toen nog het oude controlesysteem van kracht was. Alleen verkeersovertreders zijn met de grenscontroles iets vaker de pineut sinds december 2024, het moment dat de Koninklijke Marechaussee (KMar) controles uitvoert op de snelwegen richting België en Duitsland.
Interessant detail: van de 44.000 asielzoekers die Nederland in 2024 binnenwandelden, kwam volgens het rapport slechts 0,9 procent via een grenscontrole in beeld. De conclusie van de Rekenkamer is dan ook helder: binnengrenscontrole is geen effectief instrument om asielaanvragen te beperken. En dat is geen nieuws, daar zijn opeenvolgende bewindspersonen in het verleden al op gewezen.
Afschrikkende werking
En dan is er nog de kwestie van de mensen in uniform. De KMar kampt met ruim duizend openstaande vacatures. Dat zorgt voor uitdagingen, al geeft de Rekenkamer aan dat andere taken van de KMar (nog) niet significant worden verdrongen. Wel is er extra geld beschikbaar gesteld, vanaf 2029 structureel zelfs 151 miljoen euro per jaar. Daarmee moet de personele capaciteit een boost krijgen, al duurt het nog even voordat dat effect zichtbaar is.
In haar reactie op het rapport stelt (inmiddels voormalig) minister Faber dat de KMar de aanpak heeft aangescherpt om beter te focussen op migratiecriminaliteit. Ook benadrukt ze dat grenscontroles een “afschrikkende werking” kunnen hebben, iets wat lastig te meten is volgens de Rekenkamer.
En nu?
De controles blijven in principe tot eind 2025 van kracht, al is het niet duidelijk of de val van het kabinet hier gevolgen voor zal hebben.
