“Herr Bundeskanzler! ik kan er niet genoeg van krijgen om u zo te kunnen noemen! Komt u op het podium!” Applaus klinkt als de fysiek niet zo heel erg opvallende Olaf Scholz het toneeltrappetje beklimt. Kortgeschoren haar. Een gereserveerde glimlach om zijn ogen. Zwart mondkapje over neus en mond. Triomfantelijk roept Eurocommissaris Frans Timmermans door de zaal: “Ik moet er nog aan wennen dat de Bondskanselier nu lid is van onze familie!”

Het is feest bij de Europese sociaaldemocraten. In alle vroegte staan de zes sociaaldemocratische regeringsleiders die de Europese Unie nu sterk is op het podium van een theaterzaal in het centrum van Brussel. En helemaal links glundert de nieuwste Duitse aanwinst. 

Dit is het eerste optreden van Scholz bij een Europese Raad. Het is traditie dat de politieke partijen die vertegenwoordigd zijn op het hoogste niveau eerst in eigen kring ontbijten. De sociaaldemocraten willen momentum creëren met de machtsovername in Duitsland. De Europese Unie moet socialer worden, is de boodschap.

Scholz wil solidariteit

Scholz zegt het zo: “We willen een Unie die samenwerkt om iedereen te helpen”. Voor hem is het economisch herstelprogramma dat is opgetuigd om de coronapandemie te boven te komen een voorbeeld van een nieuw Europa waarin het draait om solidariteit tussen de lidstaten: “Heel anders dan hoe het ging in de vorige crisis”.

Al weken kijken groene en linkse politici in Brussel reikhalzend uit naar het moment dat de ‘stoplichtcoalitie’ van SPD, Grünen en FDP de macht in handen krijgt in Berlijn. Met het vertrek van Angela Merkel krimpt de Europese macht van de christendemocraten. Linkse en groene politiek is aan een opmars bezig. Zo zien ze het zelf in ieder geval. 

Een flinke rij verkiezingen is gewonnen. En Scholz is niet de enige linkse regeringsleider die recent in het ambt gekomen is. Het hernieuwde zelfvertrouwen is één van de redenen waarom de sociaaldemocraten het voorzitterschap van het Europees Parlement niet uit handen willen geven.

Geen PvdA op het podium

De grote afwezige bij de intocht van de rode kanselier is de partijleider van de Nederlandse PvdA. Weliswaar staan Timmermans en zijn rechterhand Diederik Samsom in de zaal, maar Lilianne Ploumen heeft moeten afzeggen. Zij begint juist vandaag in het Kamerdebat over de kabinetsformatie aan een nieuwe periode van oppositie voeren tegen de eeuwige premier Mark Rutte.

Sowieso staat de optimistische bijeenkomst in Brussel in schril contrast met de positie waar de Nederlandse sociaaldemocratie in is beland. De macht is zo ver weg dat vergaande samenwerking met GroenLinks nodig is om niet in vergetelheid te raken.

CDA-leider Wopke Hoekstra en Rutte hielden PvdA en GroenLinks buiten de deur van de Trêveszaal. De mannen hadden geen behoefte aan een ‘linkse wolk’ in het kabinet. 

Duitse en Nederlandse regeerakkoorden zijn zusjes

En het lijkt er op dat Rutte-4 het ook in Europa wel zonder ze kan. Want hoe paradoxaal is het dat in Nederland PvdA en GroenLinks het niet kunnen winnen van Rutte terwijl in Berlijn diezelfde ‘linkse wolk’ aan de macht gekomen is. De nieuwe coalitie bezweert: ook met het rood-groene Berlijn is de relatie is opperbest en sterker nog: het nieuwe Nederlandse regeerakkoord lijkt wel een zusje van de Duitse afspraken.

Dat zegt in ieder geval D66-Kamerlid Sjoerd Sjoerdsma: “Het Duitse regeerakkoord lijkt eigenlijk best wel op het Nederlandse. Wij voeren de ‘rijke schooldag’ in, zij hebben de ‘Ganztagschule’. Wij hebben een enorm klimaatpakket van 40 miljard, de Duitsers doen 35 miljard. Zij kiezen voor een leidende koers in Europa, wij doen dat ook. Dus ik denk dat er heel veel punten zijn waarop we elkaar weten te vinden. En dat zal ook moeten. Als belangrijkste buurlanden”.

Rutte-Scholz: een A-one-koppel

En ook Mark Rutte die zich met zijn nieuwe kabinet een veel progressievere en Europesere kant van zichzelf laat zien, ziet geen enkel probleem in de toekomstige samenwerking met Scholz: “Ik ken hem goed. Afgelopen maandag heb ik een half uur met hem aan de telefoon gezeten”.

De lijnen worden strakgetrokken. Het gesprek ging over de euro, de rechtsstaat in Polen en Hongarije. En de situatie met Rusland en Oekraïne. Rutte: “We hebben vergaande overeenstemming op tal van terreinen. De relatie met de Duisters is A–one”. Oftewel: Nederland en Duitsland is volgens Rutte een koppel dat elkaar door dik en dun steunt.

Bang voor een Europese Unie dat met de SPD aan het roer een kant op gaat die de liberaal Rutte niet ziet zitten, is hij niet. Ondanks dat Scholz inzet op ‘Europese solidariteit’, verwacht Rutte niet dat er nu bijvoorbeeld opeens toch Eurobonds gaan komen.

Hij ziet dat in Berlijn een liberale bondgenoot de baas is over de schatkist: “Ik kijk naar de minister van Financiën in Duitsland, Christian Lindner. Ik maak me daar geen grote zorgen over”, zegt Rutte.