We hebben gekozen voor zes stadia, zes fases. Er zijn natuurlijk veel meer fases te bedenken, maar een hulpmiddel moet niet meteen een ingewikkelde Europese tool worden. Dus vandaar maar zes. En die fases passen we de komende maanden aan. Alle kritiek en opmerkingen zijn welkom, zodat we het alleen maar kunnen verbeteren.

Mooi idee

We beginnen met de eerste fase, wat we een ‘mooi idee’ noemen. Dit idee kan er één zijn van de Europese Commissie, de lidstaten of het Europees Parlement. En een mooi idee, kan natuurlijk ook een slecht idee zijn. Maar dit is het startpunt van de discussie. Er is een idee en dat idee gaat de Europese molen in. In Nederland stuurt het kabinet dan altijd een zogenoemde BNC-fiche naar het parlement. Daarin staat: in Brussel hebben ze dit bedacht.

Eerste reacties

Daarna beginnen de reacties te komen. Dat is fase twee. De reacties kunnen overal vandaan komen. Belangenorganisaties doen hun zegje, de lidstaten. Zo komt er vaak een brief van het kabinet naar de Tweede Kamer waarin staat wat ze ervan vinden, maar ook het Europees Parlement begint zich te roeren.

Strak plan

Fase drie noemen we een ‘strak plan’ van de Europese Commissie. Soms komt dat voort uit fase één en twee, maar vaak heeft de Europese Commissie ook meteen een strak plan. Denk bijvoorbeeld aan de zeldzame grondstoffen onlangs of de energieplannen, maar ook aan het coronaherstelfonds.

Schiettent

Vervolgens volgen stevige gesprekken. We noemen deze fase voor het gemak de ‘schiettent’. Lobbyisten lopen dan de deur plat bij de diverse instanties die er wat over te zeggen hebben. Maar ook beginnen de onderhandelingen. Want uiteindelijk moet iedereen het met elkaar eens worden. Dus het Europees Parlement bepaalt wat ze vinden en ook de lidstaten komen met een gemeenschappelijk standpunt. En dan begint wat ze noemen de triloog (of ‘trialoog’): de gesprekken tussen de lidstaten, het Europees Parlement en de Europese Commissie.

Overigens kunnen in dit stadium veel plannen blijven hangen, bijvoorbeeld omdat de lidstaten geen onderlinge overeenstemming bereiken. Zo is een richtlijn over het aantal vrouwen in bestuursfuncties bij grote ondernemingen ongeveer tien jaar blijven liggen, maar ook de richtlijn over het meenemen van een WW-uitkering naar een ander EU-land ligt vanwege meningsverschillen al jaren in de la.

Chefsache

Wanneer een onderwerp politiek dringend is, denk aan de migratiecrisis in 2016 en onderhandelingen over de begroting, dan komen de regeringsleiders in actie. Op z’n Duits worden deze onderwerpen chefsache genoemd. De bazen of chefs moeten het oplossen.

Dat is in ons overzicht fase vijf. De chefs, onder wie premier Rutte, komen in actie tijdens de Europese top. Formeel worden er vier per jaar gehouden. In maart, juni, oktober en december. Maar als er echt crisis is, komen ze ook tussentijds bij elkaar.

Nieuwe wet

En dan de laatste fase. Iedereen is het overal over eens. De nieuwe wet (de richtlijn) treedt in werking. Daarna duurt het nog een jaar of twee voordat in alle landen de richtlijnen zijn omgezet in nationale wetgeving, want hoewel een EU-richtlijn dwingend is, moet het wel in nationale wetgeving worden omgezet.

Een paar keer per jaar worden ook overzichten gepubliceerd waarin staat welke landen nog in gebreke zijn gebleven en bepaalde richtlijnen nog niet hebben omgezet in nationale wetgeving. De Europese Commissie heeft dan het recht om die landen voor het Europees Hof te slepen om ze alsnog te dwingen de gemaakte afspraken na te komen. 

Meer over de Europese wettenfabriek, lees je in het hoofdstuk ‘De Worstenfabriek’ in Het Brusselse Moeras: achter de schermen van de macht in Europa. Bestel hier