De Tweede Kamerleden die namens hun fractie woordvoerder Defensie zijn, besloten tijdens hun vergadering vorige week dat ze wel een briefing wilden hebben voordat deze twee landen toetreden. Die briefing staat al komende week gepland. Ook de ondertekening door de lidstaten zal niet lang op zich laten wachten. Maar dan is het de beurt aan de parlementen. Hoe gaat het straks met de ratificatie?

De NAVO is een zogeheten ‘verdragsorganisatie’. Het oorspronkelijke Verdrag van Washington uit 1949 is nooit gewijzigd, in tegenstelling tot de EU-verdragen. Die werden elke keer als er nieuwe afspraken kwamen, opnieuw voorgelegd. Zo ratificeerde het parlement in 2008 de nieuwste versie van het EU-Verdrag, dat was herzien in Lissabon.

Artikel 10 van het Verdrag van Washington gaat over de uitbreiding van het aantal leden. “De Partijen kunnen eenstemmig elke andere Europese Staat, welke de verwezenlijking van de beginselen van dit Verdrag kan bevorderen en kan bijdragen tot de veiligheid van het Noord-Atlantisch gebied, uitnodigen tot dit Verdrag toe te treden. Elke Staat welke aldus is uitgenodigd kan Partij worden bij het Verdrag door het nederleggen van zijn akte van toetreding bij de Regering van de Verenigde Staten van Amerika.”

Tweede Kamer aan zet

Als laatste landen traden Noord-Macedonië en Montenegro toe, twee jaar geleden. De toetreding gebeurt met een protocol dat aan het verdrag wordt gehecht. Die protocollen worden ondertekend door de verdragspartijen, misschien de komende weken al. Maar dan rolt de bal naar onze volksvertegenwoordigers. Want internationale verdragen moeten altijd worden ‘geratificeerd’, dat wil zeggen: goedgekeurd door de leden. De aspiranten worden echt lid als elke lidstaat in Washington heeft aangegeven akkoord te gaan. Den Haag is dus aan zet.

Hoe komt zo’n verzoek binnen in de Tweede Kamer? De argeloze (be)zoeker op de website zal wellicht als eerste kijken naar de commissie NAVO. Er is een aantal Kamerleden die vergaderen met andere parlementariers uit NAVO-landen. Die ‘delegatie naar de parlementaire assemblee’ was bijvoorbeeld vorige week druk doende met de ontvangst van en aantal collega’s die op bezoek kwamen in Den Haag.

Maar anders dan het Europese Parlement van de Europese Unie heeft de parlementaire assemblee wel invloed, maar geen macht. Het zijn de nationale parlementen van elk land die aan zet zijn bij ‘ratificatie’. Per land is de ratificatie anders. In Nederland gaat dat via het parlement, in de Verenigde Staten via de Senaat. De Senaat moet instemmen met tweederde meerderheid; de Tweede Kamer met de helft.
De woordvoerders Buitenlandse Zaken spraken er vorige week al over.

Hete zomer

Een zorg van de VVD-woordvoerder was het tempo. Vorige keer, toen Montenegro toetrad, duurde dat een jaar en was Nederland een van de langzaamste landen. En hoe langer het duurt, hoe langer Rusland de toetreding kan frustreren, zoals de Atlantic Council in dit paper schrijft.

De Amerikaanse Senaat heeft namelijk ook een historie van maandenlange politieke discussies, ook al werd er daarna altijd met overweldigende meerderheid voor NAVO-leden gestemd. En minister van Buitenlandse zaken Wopke Hoekstra vertelde aan de woordvoerders Buitenlandse Zaken dat er op dit moment naar Nederland wordt gekeken omdat we in zijn woorden “niet altijd de snelste zijn in dit type ratificatieprocessen”. Daarmee werd verwezen naar eerdere NAVO-ratificaties, maar ook naar het debat over een ander internationaal verdrag, met Canada. Dat was deze week, en de PvdA vroeg voor de derde keer toelichting aan de Europese Commissie.

De PVV wilde desgevraagd nog niet vertellen of ze zouden instemmen met het verzoek van Zweden en Finland. Dat was er nog niet, aldus Raymond de Roon – daarmee de spanning erin houdend. Het wordt een hete zomer, niet alleen in Oekraïne maar ook in Den Haag.