“We zijn buren en vrienden”. Het is de slagzin geworden van Pieter Jan Kleiweg de Zwaan (foto), de Nederlandse ambassadeur in België. Op het snijvlak tussen twee landen die ooit tot één Koninkrijk behoorden, vertegenwoordigt Kleiweg niet alleen de belangen van Nederland maar kijkt hij ook naar de gezamenlijke problemen, uitdagingen en liefde voor het voetbal. Nederland, België en Vlaanderen. Begrijpen we elkaar?
In Leuven
Die vraag staat centraal tijdens een bezoek van ambassadeur Kleiweg de Zwaan aan de Vlaamse stad Leuven, net naast Brussel. De stad, bekend van het bier (Stella Artois) en de kennis (KU Leuven), vormt het podium voor een blik op de toekomst en een knipoog naar het verleden. Aan de grootste Nederlandstalige universiteit van de wereld voelt onze ambassadeur zich weer jong: “Een dwerg op de schouders van reuzen”.
Voltaire was er één van. Hij dichtte het Noord-Nederlandse volk geldlust en gierigheid toe. Toch is de economie, ons gezamenlijke bezit, volgens Kleiweg een belangrijk bindmiddel tussen onze landen. “Wij Nederlanders exporteren meer naar België, dan naar de Verenigde Staten, China en Brazilië gezamenlijk en andersom was Nederland vorig jaar de eerste buitenlandse investeerder in Vlaanderen.”
Maar het is net juist de economische samenhang, die ook onze grootste uitdagingen blootlegt: de stikstofkwestie, energietransitie en koolstofopslag. In wat Kleiweg de Zwaan de “Gouden Delta van Schelde, Maas en Rijn” noemt, liggen België en Nederland in hetzelfde economische en commerciële waterbed. En daar liggen we allebei wakker van deze grote vraagstukken: “Maar we leren ook van elkaar.”
Politieke verwarring
De eendracht die schuilt in de economische verbondenheid vormt het tegengewicht voor onze politieke verschillen en wellicht ook onbegrip: “Het Belgische politieke stelsel vinden wij in Nederland ingewikkeld, heel ingewikkeld”. Van gemeenschappen en gewesten tot 6 parlementen en drie landstalen.
“Wij Nederlanders, wij voelen nu eenmaal niet altijd goed aan wat taal en identiteit hebben gedaan voor politieke emancipatie. Want onze geschiedenis is een andere.” De ambassadeur beaamt dat er begrip is “want we kennen elkaars verschillen”. Toch is dit een thema waar de landen dichter tot elkaar moeten komen.
Buren in Europa
Zo komt ambassadeur Kleiweg de Zwaan op de Benelux, waar de nationale politiek wordt uitvergroot naar het Europese toneel. “Waar België en Nederland niet alleen aan de wieg stonden van het internationale stelsel dat sinds 1945 werd opgebouwd, maar met de Benelux ook het embryo vormde van de Europese Unie.”
Het illustreert volgens Kleiweg de Zwaan de slagkracht die voortkomt uit Nederlands-Belgische samenwerking: “Als we échte schaal willen hebben, dan doen België en Nederland dingen samen”. Een goed voorbeeld? Dat heeft onze ambassadeur en tevens voetbalfanaat direct: “Denk aan het EK voetbal dat we in 2000 gezamenlijk organiseerden!”
Maar ook als het aankomt op internationale handelsmissies of de bezetting van ambassades, zoeken de Belgen en Nederlanders elkaar snel op. “Sommige ambassades, bijvoorbeeld in Albanië, draaien we zelfs gezamenlijk.” Het doet denken aan de Belgische premier Alexander De Croo die als plaatsvervanger instond voor Mark Rutte tijdens de Europese Raad vorig jaar. Een band die ook terugkomt ten tijde van crisis en oorlog, benadrukt Kleiweg: “Dan staan we schouder aan schouder”.
Culturele drempel
We staan naast elkaar, maar niet met dezelfde koek of pint in de hand. Of toch met een biertje? De vraag of we elkaar begrijpen, is voor Kleiweg de Zwaan het moeilijkst te beantwoorden via de cultuur, ondanks veel grensoverschrijdende projecten met subsidies voor oranje kunst op Belgische bodem.
“Er is een diepe culturele verankering.” Eén die vooral gegrond is op onze gezamenlijke taal, het Nederlands, de sleutel tot onze ziel. Daaruit ontlenen we een gezamenlijk woordenboek “ dat Belgen veel beter kennen dan wij; de winnaar van het Groot Dictee der Nederlandse Taal is bijna altijd een Belg”. Andersom stipt de ambassadeur aan regelmatig Vlamingen te ontmoeten die hele dialogen van Van Kooten en De Bie kunnen opvoeren.
“Zelfs als we rampzalige inzendingen insturen op het Eurovisiesongfestival, weten Nederland en België elkaar altijd nog wel een paar puntjes te geven. Als Oranje wordt uitgeschakeld op een sporttoernooi, juichen wij in Nederland voor België. En de Belgen, ook wel voor ons”. Maar ook een begenadigd kenner van voetbal weet dat culturele verbondenheid meer is dan sport en kunst alleen. “Het is ook solidariteit. En die voelen wij.” Van dodelijke overstromingen tot een kapseizend schip.”
Het antwoord
Kortom: “Ja, we begrijpen elkaar goed. Zo voel ik het zelf ook, elke dag in dit bijzondere land. België is buur, vriend, en soms ook echt een beetje familie.” En zoals in elke intieme relatie, weet ook onze ambassadeur, moeten we blijven werken om elkaar te blijven begrijpen.
