“De weg naar gerechtigheid begint met de wil om niet alleen vooruit te gaan, maar ook om dat samen te doen”, zei minister Hoekstra (Buitenlandse Zaken, CDA) vanochtend tijdens Ukraine Accountability Conference in Den Haag. Op die conferentie laten landen en instanties uit de hele wereld zien wat zij doen op het gebied van waarheidsvinding en gerechtigheid bij internationale misdrijven in oorlogsgebieden zoals Oekraïne.

De nadruk ligt tijdens de conferentie dan ook op de oorlogsmisdrijven in Oekraïne als gevolg van de Russische invasie. Om die reden is ook de Oekraïense minister van Buitenlandse Zaken, Dmytro Koeleba, als eregast aanwezig op de conferentie.

Bezoek op hoog niveau

Met deze conferentie neemt Nederland het initiatief om met alle betrokken partijen een effectievere samenwerking te bespreken bij het verzamelen van bewijsmateriaal en het opsporen van schenders van het internationaal humanitair recht. Tot die betrokken partijen behoort niet alleen de Europese Unie, ook de Verenigde Staten zijn aanwezig. Verder zijn er ook afgevaardigden van de Europese Commissie, het Internationaal Strafhof van de Verenigde Naties (ICC) en het EU-Agentschap voor justitiële samenwerking in strafzaken (Eurojust). Eurojust helpt nationale overheden om samen te werken in de strijd tegen terrorisme en andere misdrijven waarbij meer dan één EU-land betrokken is. Het ICC en Eurojust liggen beiden in Den Haag.

Het zoeken naar gerechtigheid in oorlogssituaties is volgens Hoekstra altijd al nodig geweest. “De geschiedenis van de mensheid is een lange aaneenschakeling van oorlog na oorlog. Een geschiedenis van straffeloosheid en lijden”, zei Hoekstra. Maar, zei hij, “de vastberadenheid om straffeloosheid te bestrijden is altijd gegroeid.” Straffeloosheid betekent dat misdadigers wegkomen met hun daden. Deze conferentie wil daar een stokje voor steken.

Samen staan we sterker

De volgende stap? “Onze krachten bundelen tot een eensgezinde aanpak”, zei Hoekstra. ”Gezamenlijke veroordeling op basis van bewijs heeft een enorme kracht”, zei hij. Feitelijk bewijsmateriaal, zoals beelden van bombardementen op gebieden waar burgers wonen, kunnen namelijk uitstekend worden gebruikt om daders hiervoor aansprakelijk te stellen. Als men samen verantwoording afdwingt, is de kans dat het lukt groter. 

Wat is nodig om de krachten te bundelen en bewijzen te verzamelen? Dat wordt tijdens de conferentie uitvoerig besproken. Hoekstra hoopt in ieder geval op “een overkoepelende strategie om de waarheid boven water te krijgen en gerechtigheid te garanderen.” Volgens Hoekstra zal het niet de eerste keer zijn dat er een strategie wordt opgezet met hulp van de hele internationale gemeenschap, maar zal het op het gebied van verantwoording wel een primeur worden. “Net als een klimaatstrategie en een COVID-strategie hebben wij nu een verantwoordingsstrategie nodig”, zei hij daarom.