De internationale strijd tegen grensoverschrijdende netwerken van corruptie staat zowel in de Verenigde Staten als in de Europese Unie hoog op de agenda. Om de gezamenlijke inzet tegen internationale fraude, corruptie en belangenverstrengeling verder vorm te geven, is Europarlementariër Lara Wolters (PvdA), lid van de Anti-Corruptie groep, afgereisd naar het Witte Huis in Washington D.C..
Een gepast antwoord
“Het aanpakken van grensoverschrijdende corruptie vraagt om een grensoverschrijdend antwoord”, aldus Wolters. “Corruptie, fraude en misbruik van geld, waaronder Europese fondsen, wordt namelijk mogelijk gemaakt via internationale netwerken en ondersteund door autocratische regimes, over de Europese grenzen heen.”
Wolters ging in gesprek met de anti-corruptie-adviseurs, en -afdelingen van het Witte Huis alsook met vertegenwoordigers van de Amerikaans ministeries van Justitie en Buitenlandse Zaken om te zien hoe de gezamenlijke actie kan worden verbeterd. Zo werd er gekeken naar een gecoördineerde manier om oligarchen aan te pakken en hoe grensoverschrijdend onderzoek naar corruptie kan worden versterkt.
Duimschroeven aandraaien bij Orbán
“Samen met collega-Europarlementariërs drong ik bij de Amerikanen bijvoorbeeld aan op het afvaardigen van sancties tegen de Hongaarse regering en de kring corrupte oligarchen rondom premier Viktor Orbán, in aanloop naar de Hongaarse verkiezingen dit voorjaar.”
“Orbán deelt banen en lucratieve aanbestedingen uit aan zijn machtige vrienden en in ruil daarvoor helpen zij hem opnieuw de verkiezingen te winnen. Door sancties af te kondigen, kunnen de Amerikanen stevig de duimschroeven bij Orbán aandraaien.”
Volgens Wolters spelen de Verenigde Staten een belangrijke rol in het tegengaan van corruptie en het beschermen van de rechtsstaat in de Europese Unie: “President Biden sprak zich bijvoorbeeld al stevig uit tegen een wetsvoorstel van de Poolse regering om de mediavrijheid verder onder druk te zetten.”
Wolters vervolgt: “En machtige Bulgaarse families van adelijke komaf belandden afgelopen jaar op een Amerikaanse zwarte lijst, terwijl de Europese Commissie zich stilhield. Zulke acties zijn ook in hun belang, omdat een goed functionerende rechtsstaat zekerheid aan Amerikaanse investeerders biedt.”
Waar past Nederland in dit plaatje?
“Nederland moet zich in Europa inzetten voor striktere controles en maatregelen tegen misbruik van Europese fondsen. Dan kun je bijvoorbeeld denken aan goed toezicht op uitgaven binnen het Europees herstelfonds, maar ook aan meer transparantie over wie wat ontvangt uit de Europese geldpotten. Hierin kan Nederland ook zelf stappen zetten, bijvoorbeeld door makkelijker inzage te geven in de ontvangers van Europese subsidies.”
Het nieuwe kabinet moet volgens Wolters voet bij stuk houden als het gaat om de bescherming van de rechtsstaat in Europa. “Alleen als landen gehoor geven aan uitspraken van het Europees Hof over onafhankelijke rechtspraak, kunnen ze wat mij betreft geld uit het Europees herstelfonds ontvangen.”
Nederland moet volgens Wolters blijven aandringen op toepassing van de rechtsstaatstoets in landen waar de rechtsstaat serieus wordt ondermijnd. Voor die lidstaten zouden Europese fondsen dan worden ingehouden. “Dat is duidelijk het geval in Polen en Hongarije, maar de Europese Commissie moet ook goed kijken naar de onafhankelijkheid van de rechtspraak en persvrijheid in Slovenië en Bulgarije.”
In december stelde President Biden nog tijdens de Summit for Democracy dat het bestrijden van corruptie één van de prioriteiten is om democratieën te beschermen. In dezelfde periode lanceerde de Anti-Corruptie Intergroep, in samenwerking met het Amerikaanse Congres en het Britse Huis van Afgevaardigden, de Internationale Alliantie tegen Kleptocratie.
