Het is 9 december 2022. De arrestatie van de Griekse Europarlementariër Eva Kaili doet het Europees Parlement op haar grondvesten daveren. Belgische speurders vonden een koffer met 600.000 euro cash. Kaili zou zich hebben laten omkopen. Onder meer door Qatar om voor het land een goed woordje te doen in het Europees Parlement. Ook haar partner, een Italiaanse oud-Europarlementariër, en een Belgische Europarlementariër, worden in de boeien geslagen. 

Voorzitter van het Europees Parlement Roberta Metsola reageerde resoluut dat ze de interne integriteitsregels grondig wil hervormen. Volgens de Maltese zal er daarbij “geen straffeloosheid zijn”. Ook zal “niets onder het tapijt geveegd worden”. Het staat vast dat men niet “naar de normale gang van zaken” teruggaat.  

“Cultuur van straffeloosheid”

Een half jaar later is er volgens ngo Transparency International echter weinig terechtgekomen van die beloftes. “Op sommige vlakken zijn er kleine stappen gemaakt. Maar de cultuur van straffeloosheid die over vele jaren ontstond, is niet aangepakt”, schrijft de organisatie. “Het Bureau (red. het interne Parlementaire bestuur) heeft elke poging om meer transparantie af te dwingen geblokkeerd. Er is geen enkele maatregel genomen die impact heeft op de zittende Europarlementariërs.”

Verder hekelt de ngo het feit dat de besluitvormingsprocedures achter de hervormingen weinig transparant zijn. “Bijvoorbeeld de herziening van de gedragscode voor Europarlementariërs werd toegewezen aan een geheime werkgroep van Europarlementariërs.” Eerder stelde ook de Europese Ombudsman al dat de agenda van Metsola’s hervormingsplannen wel wat transparanter mag. 

Klokkenluiders

Transparency International ziet dat er wel kleine stappen zijn gezet. Zo zijn er integriteitstrainingen en is er een “afkoelperiode” waarin vertrekkende Europarlementariërs niet voor een lobbyist mogen werken. Ook werd een speciale werkgroep opgericht die speurt naar systematische integriteitsproblemen.

Vorige maand vertelde Transparency International-directeur Michiel Van Hulten nog aan Brusselse Nieuwe dat we die afkoelperiode wel met een korrel zout moeten nemen: “Een afkoelperiode van zes maanden, dat is niks! Een gotspe.” De afkoelperiode zou van Hulten minstens twee jaar moeten zijn.

Op een heleboel andere vlakken ziet de ngo volstrekt geen vooruitgang. Klokkenluiders worden nog altijd niet beter beschermd en belangenconflicten door bijbaantjes van Europarlementariërs niet aangepakt. Daarnaast is het nog altijd niet verplicht om afspraken tussen Europarlementariërs en diplomaten van niet-EU-landen aan te geven.