De mobiliteitssector waarschuwt dat het geld dat een uitgebreid emissierechtenhandelssysteem oplevert niet juist gebruikt gaat worden. En de binnenvaart wijst erop dat als Nederland te snel is met de invoer, schepen gewoon in België en Duitsland gaan tanken omdat het daar goedkoper is. De glastuinbouw is zelfs bang zichzelf uit de markt te prijzen.

Er bestond al jaren een emissieplafond dat ieder jaar zakt. Deze geldt voor grote industrie, fossiele stroomopwekking en luchtvaart. Maar met de introductie van een tweede emissiehandelssysteem (EU-ETS2) krijgen straks ook de gebouwde omgeving en de mobiliteitssector een extra drijfveer om de CO2-uitstoot in te perken. Het is nog even de vraag of de glastuinbouw ook gaat worden meegenomen, maar als het aan hen ligt, gebeurt dit niet. Wat zijn de gevolgen van ETS2, en zijn de zorgen terecht?

Glastuinbouwsector

De glastuinbouwsector zit in een unieke situatie. Voor deze sector bestonden er namelijk al maatregelen om emissies te verminderen. Zo is er in 2022 al een emissiedoel voor 2030 met de overheid afgesproken. Ook is er al een CO2-heffing geïntroduceerd. Zoals Glastuinbouw Nederland uitlegt is dat “een meer dan voldoende prikkel om ons CO2-doel in 2030 te halen.”

Ze liggen als een van de weinige sectoren in Nederland al op koers om de klimaatdoelstellingen te halen. Toch overweegt het kabinet deze sector ook onder te brengen in het nieuwe systeem. Glastuinbouw Nederland reageert terughoudend. De extra maatregelen van de ETS2 kunnen het behalen van het doel tegenwerken. “Ondernemers hebben financiële ruimte nodig om te kunnen investeren in verduurzaming. Die ruimte haal je weg als je de ondernemer te zwaar en bovenal onnodig belast.”

Toch heeft het kabinet nog geen definitief besluit genomen. Er is “meer tijd nodig” om te onderzoeken of ook de glastuinbouwsector toegevoegd kan worden aan de ETS2, zei minister Hermans (VVD) van Klimaat en Groene Groei. De BBB zag dit als een nationale kop op Europese wetgeving en zoiets had het nieuwe kabinet beloofd niet meer te doen. Minister Hermans ziet dit anders. “Het gaat om een bestaande afspraak”, zei ze. En volgens het regeerakkoord vindt het kabinet het halen van doelen “van groot belang”.

Mobiliteitssector

Het verhandelen van emissierechten zou de overheid een hoop geld opleveren. Dat er geen afspraken zijn over waar dit geld naartoe gaat, baart brancheorganisatie BOVAG grote zorgen. De branche vindt de CO2-heffing prima, maar “het geld moet wel naar de verdere verduurzaming van mobiliteit gaan”. Dit was ook de gedachte vanuit Brussel. Een deel van de opbrengst van het verhandelen van de emissierechten moet in een klimaatfonds (Social Climate Fund) belanden, dat gebruikt wordt om kwetsbare huishoudens en bedrijven te ondersteunen.

Daarnaast maakt BOVAG zich zorgen om de betaalbaarheid van mobiliteit in het algemeen en de betaalbaarheid van de energietransitie in deze sector. Tanken zal namelijk vanaf 2027 een stuk duurder worden, met elf tot dertien cent per liter meer. Omdat voornamelijk kwetsbare groepen vaak aangewezen zijn op de auto voor vervoer en deze regeling mensen niet helpt om te verduurzamen, dringen branchegroepen er bij Kamerleden op aan dit probleem aan te pakken.

Binnenvaart en visserij

Er is door het kabinet overwogen om meer sectoren onder de emissiehandel onder te brengen. Voor visserijvaartuigen zijn de problemen zo groot dat ze niet eens mee kunnen doen aan ETS2, maar uit een impactanalyse blijkt dat het voor de binnenvaart wel mogelijk is. Wel onder enkele voorwaarden.

Het is vooral belangrijk dat Nederland niet te snel gaat. Als wij namelijk een CO2-heffing invoeren, maar buurlanden België en Duitsland (nog) niet, is de kans groot dat er zogenoemde ‘bunkertoerisme’ plaatsvindt. Dit betekent dat schepen gewoon een stukje doorvaren om goedkoper te ‘tanken’. Nederland zal dus goed met hen moeten afstemmen om het beleid effectief te laten zijn. Daarnaast heeft de sector extra financiële hulp nodig om de overstap naar hernieuwbare energie haalbaar te maken.

Volg de avonturen van minister Sophie Hermans van Klimaat & Groene Groei in Brussel en van Eurocommissaris Wopke Hoekstra voor Klimaat? Elke vrijdag ontvang je een overzicht van de ontwikkelingen in Nederland en Brussel op dit terrein. Abonneer je hier.