De Europese Unie verlengt een jaar lang de vrijstelling van Europese importheffingen voor landbouwproducten uit Oekraïne. Maar voor sommige producten gaan wel strengere regels gelden. Dat hebben EU-landen maandag besloten tijdens een vergadering over het verlengen van speciale invoerrechten van voedsel en landbouwproducten uit Oekraïne.
Oekraïens graan
In het begin van de Russische invasie van Oekraïne, nu meer dan twee jaar geleden, blokkeerden Russische marineschepen de vaarroutes van vrachtschepen die Oekraïense granen en andere voedselproducten exporteerden. De blokkade leverde Oekraïne behoorlijke economische schade op. Het land is een van de grootste voedselproducenten in Europa en verkoopt zijn producten over de hele wereld.
Om Oekraïne economisch bij te staan en de prijzen van voedsel in de wereld laag te houden, besloot de EU dat Oekraïne via Europees grondgebied voedsel mocht exporteren. Oekraïense landbouwproducten konden zonder extra kosten in Europa verkocht worden. Een plan dat in eerste instantie goed ontvangen werd, maar al snel bij buurlanden van Oekraïne tot problemen leidde. Het graan, dat bedoeld was om naar bijvoorbeeld Afrika te sturen, belandde in Polen op de markt waardoor Poolse boeren opeens moesten concurreren met de lage Oekraïense prijzen.
Het leidde de afgelopen maanden zelfs tot grote boerenprotesten in Polen. Boeren blokkeerden daarbij de grensovergang tussen Polen en Oekraïne waardoor vrachtwagens met landbouwproducten de grens niet meer over konden.
Strengere regels
De EU neemt nu strengere maatregelen. Er mag nog maar een bepaalde hoeveelheid eieren, kippen, mais en honing verkocht worden in de EU zonder dat er extra kosten zijn. Is die hoeveelheid bereikt, dan moet er toch betaald worden voor de import. Tarwe blijft wel nog vrijgesteld van de strengere regels. Alleen in uitzonderlijke situaties, wanneer de markt in een EU-land problemen ervaart, moet op tarwe ook invoerkosten betaald worden.
Abonneer je nu op de nieuwsbrief Landbouw & Visserij
Het Europees Parlement en de lidstaten (de Raad) bereikten in maart al een akkoord over de nieuwe regels. EU-landen hebben nu opnieuw naar de maatregelen gekeken. In april stemt het Europees Parlement formeel over de maatregelen. De nieuwe regels gaan van kracht in juni dit jaar. Ze zullen gelden tot juni 2025.
Oekraïense export
De deal betekent dat Oekraïne geld kan blijven verdienen, ondanks de oorlog met Rusland. Daarnaast betekent het dat landen in Afrika voor een redelijke prijs landbouwproducten van Oekraïne af kunnen nemen. Voor de oorlog was in een groot aantal Afrikaanse landen het aandeel geïmporteerd graan uit Rusland en Oekraïne meer dan de helft. Voor sommige landen zelfs meer dan 70 procent.
Waar tussen 2021 en 2022 Oekraïne nog 13 miljoen ton graan naar Afrika exporteerde en Rusland nog 4,2 miljoen ton, is dat na het uitbreken van de oorlog veranderd. Tussen 2022 en 2023 exporteerde Oekraïne, deels dus via de Zwarte Zee en over EU-grondgebied, 10 miljoen ton graan. Rusland heeft zijn aandeel in die periode flink doen stijgen naar bijna 15 miljoen ton.
