Al sinds 2015 zitten de onderhandelingen over de Europese asielhervormingen muurvast. Maar na een lange vergadering in Luxemburg schopten de EU-ministers voor Migratie het toch tot een akkoord. Tegen alle verwachtingen in.
“We hebben goede afspraken gemaakt op vlak van de Dublinakkoorden én op vlak van handhaving”, vertelt een zichtbaar vermoeide staatssecretaris Eric Van der Burg. “Deze jongen slaapt voor hij Luxemburg uit is!”
Hoofdpijn
Na een relatief rustige coronaperiode staat het aantal asielzoekers dat naar de EU trekt terug op het hoogste punt sinds 2016. En daar zucht en puft onze asielopvang onder, met schrijnende situaties à la Ter Apel. Een oneerlijke verdeling van migranten onder de lidstaten maakte het thema tot één van Brussels grootste hoofdpijndossiers.
De huidige migratieregels zijn eenvoudig: een migrant moet asiel krijgen in het eerste EU-land dat hij bereikt. Maar doorheen de jaren kwamen de landen op de Europese grens erachter dat dat niet bepaald in hun voordeel werkt.
Landen zoals Nederland en Duitsland zagen door de asielinstroom in eigen land dan weer dat de grenslanden die regel niet altijd even goed handhaafden. En dan waren er nog de Oost-Europeanen, met Polen en Hongarije voorop, die simpelweg zo min mogelijk migranten opnamen.
Uitkopen
Het akkoord dat de ministers deze week bereikten, moet een einde aan het gekibbel maken. De basisregel blijft overeind. Maar wanneer lidstaten een capaciteitsprobleem hebben en de toestroom niet aankunnen, kunnen andere lidstaten verplicht worden om migranten over te nemen. De capaciteit van een land wordt berekend op basis van het bbp en de bevolkingsomvang. “Nederland doet op dit moment al meer dan als je het pondsgewijs zou verdelen over Europa”, stelt van der Burg. “Nu zijn andere landen aan de beurt.”
Opvallend: als lidstaten het écht niet zien zitten om migranten over te nemen, kunnen ze ervoor kiezen om zich uit te kopen. Uiteindelijk zijn de lidstaten een prijs van 20.000 euro per migrant overeengekomen. Voor Nederland betekent dit dat het zou kunnen kiezen tussen vijftienhonderd asielzoekers opvangen of maximaal dertig miljoen euro betalen.
Flitsprocedures
Verder moet de asielinstroom ook fors omlaag. Er komt een zogenaamde ‘flitsprocedure’: migranten die geen kans maken op asiel, moeten meteen worden teruggestuurd. Hiervoor willen de lidstaten speciale centra oprichten aan de buitengrenzen. In de hele EU moeten in deze centra 120.000 plekken gecreëerd worden voor de 20 procent laagste kanshebbers op asiel. “Dit gaat absoluut helpen” vertelt Van der Burg.
Nederland had er ook voor gepleit om alleen reizende minderjarigen aan diezelfde procedure te onderwerpen. “Maar we zagen dat de andere landen dat niet wilden”, vertelt Van der Burg teleurgesteld. “Het is geven en nemen.”
Dit weekend trekt premier Rutte samen met Commissievoorzitter von der Leyen en de Italiaanse premier Meloni naar Tunesië. Daar wil hij het onder meer hebben over deze terugkeerprocedures. Voor veel migranten is Tunesië een doorgangsland om de EU te bereiken.
Vervolgstappen
Nu de lidstaten het onderling tot een akkoord hebben geschopt, moeten ze ook nog het Europees Parlement aan boord krijgen. En dat belooft nog pittig te worden. Toch reageert Europarlementariër Sophie in ‘t Veld (D66) hoopvol op Twitter. “We moeten de details nog afwachten, maar dit is een echte doorbraak. We gaan als Europees Parlement onderhandelen over de twistpunten, maar er is zicht op een echte deal!”
Ook Europarlementariër Malik Azmani (VVD) klinkt voorzichtig positief: “Na jaren stilstand komen de EU-lidstaten tot een gezamenlijk standpunt. Eindelijk worden stappen gezet om zaken op orde te stellen: dit vormt een goede basis om verder op te bouwen. Nu doorpakken!”
