Frans Timmermans (foto: Pascal Lugtmeijer)
Keer terug naar het politieke midden! Dat is de oproep van Frans Timmermans aan de politici van Europa. Tijdens een toespraak in de stadsschouwburg van Nijmegen waarschuwt de Nederlandse Europees Commissaris voor de gevaren van het populisme en breekt een lans voor het weer leren van de ‘kunst om met elkaar van mening te verschillen’ zonder te gaan schelden.
“Het is niet moeilijk mensen tegen elkaar op te zetten”, zegt Timmermans. Populisten buigen volgens hem oprechte zorgen van mensen over veranderingen in de samenleving om in angst voor de toekomst. Dat is gevaarlijk en leidt uiteindelijk tot geweld.
“Van angst komt woede. Van woede agressie. En agressie gaat op zoek naar een zondebok. Dat gebeurde in de jaren ’30 van de vorige eeuw en dat gebeurt nu weer”, waarschuwt Timmermans. Als populisten ongecontroleerd hun werk doen, groeien zondebokken uit tot mythische proporties en slaat agressie om in geweld: “En dan is oorlog in de ogen van een agressor geen misdaad, maar een kwestie van overleven. En daarin vindt die, net als nu in Rusland gebeurt, de rechtvaardiging voor de gruwelijkste barbarij”.
Vredespenning voor Timmermans
Frans Timmermans is op 12 mei in Nijmegen om de ‘Penning van de Vrede van Nijmegen’ in ontvangst te nemen. De Radboud Universiteit en het gemeentebestuur willen zo de PvdA-politicus eren die, volgens het oordeel van de jury, ‘pal staat voor de rechtsstaat en zich al jaren sterk maakt voor internationale samenwerking en het belang van internationale instituties voor het oplossen van problemen’.
Universiteit en gemeente hebben alles uit de kast gehaald voor het anderhalf uur durende eerbetoon aan Timmermans. Omringd door tientallen Radboud-hoogleraren in toga wordt de hoogste Nederlandse machthebber in Brussel de zaal binnengeleid. De honderden belangstellenen in de grote zaal van het concertgebouw De Vereeniging aan het Keizer Karelplein moeten gaan staan. Klassieke muziek dreunt door de speakers voordat de bijeenkomst begint met een traditioneel gebed in het Latijn.
Minister Wopke Hoekstra van Buitenlandse Zaken is gekomen om een lofrede te houden. Ben Bot, een van Hoekstra’s voorgangers, zit in de zaal. En zelfs de hoogbejaarde oud-premier Dries van Agt is van de partij. Hij krijgt op aandringen van Timmermans een staande ovatie.
Zoveel eer stroomt er richting Timmermans dat die er even stil van is. Hoekstra, toch nog altijd de leider van het CDA, zegt met grote bewondering te kijken naar de manier waarop de PvdA-veteraan als klimaatpoliticus bezig is met de belangen van de toekomstige generatie: “Want of je het nou rentmeesterschap of rechtvaardigheid noemt… beiden kijken we naar de toekomst”.
Timmermans: mensen maken zich terecht zorgen
In zijn eigen toespraak was Timmermans pessimistisch. “De kluwen van uitdagingen waar we nu voor staan kent nauwelijks een parallel in de geschiedenis”, zei hij. De klimaatcrisis, de gevolgen van de pandemie en het afnemende belang van Europa in de wereld zullen ons nog jaren bezighouden. Wat er nu met onze samenleving gebeurt, vergelijkt Timmermans met de industriële revolutie die in de 19de eeuw Europa veranderde van een boerensamenleving in moderne economie. “We gaan een hele moeilijke tijd tegemoet”, aldus Timmermans.
Het is volgens hem terecht dat miljoenen mensen zich zorgen maken over de veranderingen die door de klimaattransitie op ons afkomen. Hij noemt energiearmoede een reëel probleem waar politici een antwoord op moeten geven: “Het gesprek moet beginnen met te erkennen dat ze terechte zorgen hebben”.
De politiek moet hele concrete oplossingen bieden zoals isolatie van huurhuizen om mensen te helpen en bereid zijn daar veel geld voor uit te trekken. Geld dat er volgens hem zal komen als de lidstaten instemmen met de invoering van het sociaal klimaatfonds dat onderdeel is van de klimaatplannen van de Europese Commissie.
Voor Timmermans is dat de nieuwe politiek van het midden. “Je zult nooit iedereen overtuigen, zegt Timmermans. “In de meeste Europese landen kan ongeveer 30% van de bevolking verleid worden om radicale politieke keuzes te maken. Die mensen breng je niet onmiddellijk terug. Maar daar staat 70% van de mensen tegenover die het wel wil proberen om een gezamenlijke weg te vinden. Als je die mobiliseert, dan kan je uiteindelijk die 30% ook weer bereiken”.
