Frans Timmermans (foto: Pascal Lugtmeijer)

De Europese Commissie heeft uitgerekend dat het tussen nu en 2030 300 miljard euro kost om de import van olie en gas uit Rusland te beëindigen. Het geld dat nodig is om de enorme investeringen te doen, moet komen uit het coronaherstelfonds.

“Sommigen zullen zeggen: wat een enorme berg geld”, zegt Eurocommissaris Frans Timmermans bij de bekendmaking van de plannen: “Maar ik wil u eraan herinneren dat er nu jaarlijks meer dan 100 miljard euro in de zakken van Poetin verdwijnt door de import van fossiele brandstoffen uit Rusland. Dus als we de transitie kunnen versnellen, dan kan dat geld in Europa blijven en kan het niet gebruikt worden om deze barbaarse oorlog in Oekraïne te financieren”.

Timmermans lanceerde het project om Europa onafhankelijk te maken van Russische fossiele brandstoffen kort na het begin van de Russische invasie van Oekraïne. Vandaag maakte hij bekend hoe het plan, genaamd RePowerEU, gefinancierd moet worden en wat de Europese Unie met dat geld wil doen.

Miljardenregen

Tientallen miljarden euro’s wil de Europese Commissie uitgeven aan allerlei subsidies voor burgers en bedrijven. Zo moet 113 miljard euro publiek geld geïnvesteerd worden in het grootschalig opwekken van hernieuwbare energie en de ontwikkeling van een waterstof-infrastructuur. 

56 miljard euro komt beschikbaar voor de massale uitrol van warmtepompen. 41 miljard gaat naar energiebesparing in de industrie. Voor de boeren komt er 37 miljard euro vrij voor de productie van veel meer biogas uit mest. 

Verder gaat er geld naar de het verbeteren van het Europese elektriciteitsnetwerk en naar de ontwikkeling van LNG-terminals om vloeibaar aardgas te importeren uit het Midden-Oosten en de Verengde Staten. 

Coronaherstelfonds

Het gaat bij al die miljarden voor het overgrote deel om geleend geld uit het coronaherstelfonds. Dat is het fonds dat de Europese Unie in 2020 oprichtte om de economische gevolgen van de coronapandemie op te vangen. 

Het bestond oorspronkelijk uit 723 miljard euro en is nog lang niet leeg. Op dit moment zijn er volgens de Europese Commissie nog voor 225 miljard aan ongebruikte coronaleningen beschikbaar. Dat komt omdat een aantal landen, waaronder Nederland, wel een beroep hebben gedaan op de subsidies uit het coronafonds, maar niet op de leningen waar elke lidstaat ook recht op heeft. 

Timmermans wil de regels van het coronafonds zo veranderen dat het ongebruikte geld vrijkomt voor zijn RePowerEU-project. “Als lidstaten het niet gebruiken, dan moeten we het kunnen inzetten voor een goede bestemming. We hebben geen tijd te verspillen! De omvang van de investeringen die nodig zijn, zijn gigantisch”, zei Timmermans.

Collectieve schulden

De oplossing die Timmermans voorstelt is opvallend. Want volgens de afspraken uit 2020 is precies vastgelegd op hoeveel geld elke lidstaat recht heeft. Nu wil hij het niet gebruikte geld in een grote pot stoppen waar elke lidstaat uit kan putten. Het is nog de vraag hoe de meer zuinig ingestelde landen in Europa daarop zullen reageren.

Maar, zegt Timmermans, het geld is niet van de lidstaten: “Het hele idee van dit fonds is dat het collectief bezit is. Dat is het hele idee erachter! Vanaf het eerste begin! Dus, als bepaalde landen de mogelijkheden niet gebruiken, wat ga je dan zeggen? Dat niemand het mag gebruiken? Dat Europa het niet mag gebruiken? Wat zou de logica daarvan zijn?”

Gevraagd naar de klassieke tegenstelling tussen Nederland en Italië in de discussies over de Europese financiën, zei hij: “Dus, echt, als er landen zijn die – omdat ze rijk zijn of omdat ze diepe zakken hebben – de leningen uit het coronaherstelfonds niet willen gebruiken, waarom zouden die leningen dan niet gebruikt worden voor het algemene Europese belang. Waar overigens ook die landen van zullen profiteren”.