Het is Agnes Jongerius (PvdA) gelukt om genoeg handen op elkaar te krijgen voor haar voorstel over een Europees minimumloon. Vandaag stemde de commissie Sociale Zaken van het Europees Parlement in met haar plan.  

Het was een dun koord waar Jongerius de afgelopen maanden op moest balanceren. Want wat zij wil, mag eigenlijk niet van de Verdragen: één norm voor minimumloon die in de hele Europese Unie geldig is. Want er is nu eenmaal afgesproken dat de lidstaten over de lonen gaan, en dus niet Brussel.

Geen voorschrift, maar een suggestie

En dus gold voor Jongerius in de wandelgangen van Brussel en Straatsburg de aloude Haagse wijsheid: Kan het niet zoals het moet, dan moet het maar zoals het kan. Het resultaat is dat het voorstel van Jongerius iets anders doet dan je op het eerste gezicht zou denken.

Het schrijft geen Europees minimumloon voor dat in de hele Unie zou moeten gelden. Het schrijft ook geen norm voor waarop lidstaten zo’n minimumloon zouden moeten baseren. Het verplicht lidstaten ook niet om een minimumloon in te voeren. Het enige wat het is, is een voorstel waarop je de hoogte van een minimumloon zou kunnen baseren als je er een zou willen vaststellen.

Brussel erkent: de lonen zijn te laag

Toch is het voorstel een doorbraak. Al jaren spreken politici erover dat de Europese Unie niet alleen een unie van markten moet zijn, maar ook een voor mensen. Meer oog voor de belangen van werknemers staat daarom hoog op de agenda van Europese Commissie onder de christendemocraat Ursula von der Leyen.

Met dit voorstel over eerlijke lonen krijgt die ambitie handen en voeten. In de woorden van Jongerius: “Met deze stap beëindigen we het tijdperk dat we in tijden van crisis meteen roepen dat we moeten bezuinigen en de lonen omlaag moeten”. De Europese politieke elite erkent nu dat ook op ons eigen continent in de lage lonensectoren de lonen echt te laag zijn. 

Jongerius denkt dat een deal met de lidstaten onder het voorzitterschap van Frankrijk begin volgend jaar haalbaar is: “Macron heeft een sociaal gezicht nodig om de verkiezingen te kunnen winnen”.

Symboolpolitiek

Het voorstel krijgt steun van de christendemocraten onder het motto: ‘Een sociaal Europa is nog geen sociaaldemocratisch Europa.’ Toch begrijpt Europarlementariër Jeroen Lenaers van het CDA weinig van het enthousiasme van Jongerius. Haar voorstel is volgens hem uiteindelijk een lege huls waar werknemers in Europa in de praktijk niets aan hebben. Zijn nuchtere conclusie: “Je kan aan deze tekst geen rechten ontlenen.”

Hij heeft weliswaar voor gestemd, maar als hij leest in de tekst wat er concreet staat over de voorgestelde hoogte van het minimumloon, dan ziet hij vooral zinnen die bol staan van de voorbehouden. 

Het is symbolisch, oordeelt Lenaers. Maar ja, Brussel mag nu eenmaal niet verder gaan dan dit. Dat is ook goed zo, vindt hij: “De lonen moeten fair zijn, dat vind ik ook, maar het is een zaak van de lidstaten.”

Ook Lenaers verwacht dat het voorstel uiteindelijk wel overeind zal blijven: “Omdat er weinig concreets in staat, is het ook geen probleem hier voor te zijn.”