Maandenlang heeft de Europese politiek toegeleefd naar vandaag. Maar de plenaire stemmingen in het Europees Parlement over de klimaatwetten van Eurocommissaris Frans Timmermans zijn geëindigd in een teleurstelling. Het Parlement werd het niet eens over een nieuw systeem voor de handel in CO2-emissierechten.

De kern van het conflict draait om het jaar waarin er een begin gemaakt wordt met de afbouw van de zogenaamde gratis emissierechten. Nu mogen bedrijven een deel van hun CO2 gratis uitstoten. Dat verandert in het nieuwe systeem. 

De Europese Commissie wil de gratis rechten afbouwen vanaf 2026. Nadat een voorstel van de christendemocraten werd aangenomen om pas te beginnen in 2028, besloten de sociaaldemocraten, groenen en liberalen tegen het wetsvoorstel te stemmen. Daarmee was er geen meerderheid voor de invoering van een nieuw handelssysteem.

Mohammed Chahim, klimaatwoordvoerder van de PvdA, zegt na de stemming tegen de Nederlandse pers: “We gaan eigenlijk voor 95% met elkaar akkoord. Maar de 5% waar we het niet met elkaar eens zijn, waren voor mij wel cruciaal om mijn partij te vragen niet mee in te stemmen met het voorstel in de huidige vorm.”

Twee jaar later beginnen met de afbouw van de gratis rechten, zou volgens hem een te grote hoeveelheid extra CO2-uitstoot betekenen.

Kaartenhuis

Zonder het nieuwe emissiehandelssysteem valt het hele pakket klimaatwetten van Timmermans als een kaartenhuis in elkaar. Zijn voorstellen zijn onderling dermate met elkaar verbonden dat een wijziging van de ene wet grote gevolgen heeft voor een andere. 

Het nieuwe emissiehandelssysteem is zelfs de pijler onder het hele pakket. Zo is de invoering ervan bijvoorbeeld een cruciale voorwaarde voor het invoeren van importheffing voor CO2 aan producenten die van buiten de Europese Unie naar Europa willen exporteren.

Daarnaast is het nieuwe systeem een voorwaarde om het zogenaamde Sociaal Klimaatfonds te kunnen oprichten. Dat fonds is bedoeld om burgers subsidies te geven voor het klimaatneutraal maken van hun woning. Het moet gevuld worden met de opbrengsten van de verkoop van CO2-emmissierechten.

Terug naar de tekentafel

Omdat er geen akkoord is over het nieuwe emissiehandelssysteem, zijn de stemmingen over de importheffing en het fonds uitgesteld. Er moet nu eerst in de milieucommissie van het Europees Parlement een nieuw compromis gevonden worden voordat de wet opnieuw in stemming kan worden gebracht.

Dat de stemmingen zijn mislukt vandaag bewijst voor de Europese GroenLinks-leider Bas Eickhout dat de moeilijke fase van de ambitieuze klimaatplannen is begonnen: “We hebben het laaghangende fruit wel geplukt nu. We komen nu in het stadium dat het pijn gaat doen. En dan merk je dat het moeilijker wordt.”

Gevreesd wordt dat nieuwe onderhandelingen maanden vertraging op gaan leveren. Dat is een enorme tegenvaller voor de Europese politici die juist vaart willen maken met klimaatbeleid. 

PvdA’er Chahim hoopt dat de schade meevalt. Hij heeft een spoedvergadering van de milieucommissie belegd voor vanavond en hoopt morgen al opnieuw te kunnen stemmen.