Het was een primeur vandaag in Brussel voor D66-leider en minister van Financiën Sigrid Kaag. Voor het eerst liep ze over de blauwe loper binnen bij een partijbijeenkomst van de Europese liberalen van Renew. Om kennis te maken, zoals ze het zelf noemt. Ze drinkt op een terrasje iets verderop in de straat achter het Centraal Station van Brussel nog snel een koffie.

D66 en VVD zijn in Brussel lid van dezelfde Europese liberale partij. Maar waar premier Mark Rutte al jaren kind aan huis is bij de partijvergaderingen die traditioneel plaatsvinden voor een Europese top, liep Kaag nog onwennig langs de fotografen. 

Het blauwe pak van de premier

Als een van de langstzittende regeringsleiders is Rutte geliefd. Iedereen wil wel met hem op de foto, zegt een Europarlementariër uit Nederland. “I am wearing a blue suit today”, roept hij grappend en ontspannen naar de pers terwijl hij poseert voor de fotografen. Antwoorden op inhoudelijke vragen geeft hij niet.

Omdat de bijeenkomsten de regeringsleiders die in Brussel zijn voor de Europese top samenbrengt met de ‘normale’ partijleiders van de nationale partijen, is Kaag als D66-chef ook welkom. Ze is er speciaal voor overgekomen uit Den Haag.

Het nieuwe Europa

Ze neemt deel aan een discussie over de lessen die Europa moet trekken uit de oorlog in Oekraïne. ‘Economische transformatie’ staat er in grote letters op het podium van de theaterzaal waar ze in debat gaat met een liberaal Europees Parlementslid en een oppositieleider uit Polen.

Sinds 24 februari is de wind gedraaid in de Europese gebouwen in Brussel. Het continent is op zoek naar een nieuwe eigen identiteit tussen de wereldmachten. Europese soevereiniteit, noemt de Franse president Emmanuel Macron het graag. Ook die is lid van Renew en dat is te merken op het podium.

Als het vrede is, kunnen we niet zomaar terugkeren naar de orde van de dag. Er is iets fundamenteels veranderd in de wereld. Europa kan niet op dezelfde manier als vroeger zakendoen met landen als China en Rusland.

“In het verleden hebben we te veel aandacht gegeven aan het open karakter van de wereldhandel”, zegt Kaag. Open handelsrelaties blijven belangrijk, maar er moet meer aandacht komen voor de spelregels zoals Europa die graag ziet: “Maatschappelijk verantwoord ondernemen, mensenrechten, klimaatmaatregelen, dat zijn zaken waar we veel assertiever over moeten zijn”, aldus Kaag.

Maar er is volgens Kaag sprake van een dilemma. Want, we kunnen nu eenmaal niet zonder een land als China: “Ook in de toekomst, moeten we net als in het verleden zakendoen met regimes die we niet aardig vinden”.

We hebben volgens Kaag simpelweg niet de luxe om een vuist te maken als we dat wel zouden moeten doen. Ze noemt het voorbeeld van Rusland: “Waarom is er nog geen olie- en gasboycot tegen Rusland? Omdat veel landen het zich nog niet kunnen veroorloven en omdat onze bevolkingen niet bereid zijn de prijs te betalen”.

Het is de taak van de Europese Unie om in de toekomst namens alle lidstaten grenzen te stellen aan wat wij willen van onze handelspartners: “We kunnen het ons niet permitteren om onze handelspartners vrij te kiezen. Zeggen ‘dit handelsblok is slecht en dat handelsblok is goed’, dat zal niet kunnen. Maar we moeten stevig zijn”.

‘Geen stikstofcrisis binnen de coalitie’

Terwijl Kaag spreekt in Brussel, loopt in de Tweede Kamer een hele andere discussie. Het vierde kabinet Rutte is een half jaar na zijn beëdiging voor het eerst in politieke problemen. De hele dag al gaat het in Den Haag al over de omstreden stikstofplannen van minister Christianne van der Wal.

Kan de eerste vicepremier en leider van D66 eigenlijk wel in Brussel zijn als haar partij lijnrecht lijkt te staan tegenover de drie coalitiegenoten? Kaag wil er niets van weten dat er crisis dreigt in de coalitie. En zelfs als er spoedoverleg nodig is, dan, zegt ze “ben ik vanavond ruim voor het einde van dat debat weer terug in Den Haag”.