Ja, Nederland is bereid om wapensystemen aan Oekraïne te leveren. En ja, Nederland stuurt twee gevechtsvliegtuigen naar de NAVO-lidstaat Bulgarije. En ja, Nederland lobbyt voor ‘ongenadig harde sancties’ die Rusland flink zullen raken.
Maar, benadrukt premier Rutte: Nederland zal niet in een oorlog verwikkeld raken als Rusland besluit om Oekraïne binnen te vallen: “Wij gaan geen oorlog voeren met Rusland”.
Premier Mark Rutte is tijdens zijn eerste reguliere persconferentie na de ministerraad ongebruikelijk uitgesproken. Doorgaans houdt hij zich tegenover de Haagse pers enigszins op de vlakte over Europese zaken. Maar nu het over een dreigende Russische invasie van Oekraïne gaat, toont Rutte zich namens het Nederlandse kabinet een hardliner.
Militaire steun
“We hebben er in het kabinet heel lang over gesproken”, zegt Rutte, “We hebben echt de politieke ruimte om zowel te pleiten voor strakke sanctiepakketten, als te kijken of we defensief kunnen helpen met wapens richting Oekraïne”. Om wat voor wapens het gaat en of Oekraïne al een bestelling heeft gedaan, wilde Rutte niet zeggen.
Het kabinet wil in Europa alles op alles zetten om consensus te bereiken over sancties nog voordat Rusland besluit tot een invasie van zijn buurland. Het aankondigen van eventuele harde sancties zouden een afschrikwekkende werking moeten hebben. In de Europese Unie is er op dit moment nog verdeeldheid, maar Nederland zelf heeft volgens de premier geen rode lijnen.
Op bezoek
Rutte vliegt samen met minister Hoekstra van Buitenlandse Zaken op 1 en 2 februari naar Kiev. Een bezoek dat volgens het kabinet bedoeld is om betrokkenheid te tonen en gericht is op de-escalatie.
Net als een aantal andere NAVO-landen stuurt ook Nederland extra militairen naar Oost-Europa. Twee gloednieuwe F35 straaljagers worden overgevlogen naar Bulgarije om het NAVO-luchtruim te verdedigen tegen ‘onbekende vliegtuigen’. Het is de eerste keer dat Nederlandse Joint Strike Fighters op missie worden gestuurd.
Onze verslaggever Laurens Boven (LB) sprak met de premier:
“U zegt dat Nederland niet militair betrokken raakt als Rusland Oekraïne aanvalt. Toch, met die twee F35’s zijn er wel degelijk Nederlandse militairen aan de grond als het escaleert…“
Premier Mark Rutte (MR): “In het luchtruim van de Bulgaarse NAVO-partner.”
LB: “Ja maar dat grenst daar allemaal heel dicht aan elkaar?“
MR: “Zeker, tuurlijk, maar goed, we zitten ook in Litouwen met Nederlandse troepen. Maar dat zijn natuurlijk allemaal NAVO-landen. De vraag was hier een aanval op Oekraïne, leidt dat tot een militaire reactie, dat ligt niet voor de hand.”
LB: “Ik merk in de Kamerdebatten van deze week grote betrokkenheid van het Nederlandse kabinet met wat hier gaande is in Oekraïne. Het woord ‘MH17’ viel in die debatten ook. Wat is het verband tussen de Nederlandse betrokkenheid bij dit conflict en de MH17?“
MR: “MH17 is iets verschrikkelijks. Wat daar gebeurd is in 2014 zal altijd bij ons blijven en we doen er alles aan om tot gerechtigheid te komen. Er gebeurt heel veel, maar dat staat los hiervan. Dat heeft hier geen link mee.
Hier gaat het er om dat Nederland, als één van de oprichters van de Europese Unie (EU), wij hechten het aan de internationale ordening in de wereld zoals die na de Tweede Wereldoorlog is ontstaan. En aan de internationale rechtsorde. Vanuit onze positie als 17e economie van de wereld en als 5e economie van de EU zijn we verplicht om alles te doen om ervoor te zorgen dat het komt tot gemeenschappelijke positie binnen de Europese Unie. Maar dat staat dus los van MH17. Want als we dat erbij halen dan gaan we alles verbinden.”
LB: “U zegt dat het hoopvol is dat er in Europese Unie tot een sanctiepakket besloten wordt.“
MR: “Daar ben ik hoopvol over, dat dat goed komt.”
LB: “Ik begrijp dat niet helemaal. Er is unanimiteit nodig om tot sancties te besluiten, maar de verdeeldheid is groot. Neem een land als Kroatië. De regering van dat land is gewoon naar Moskou gereisd van de week om een economische toerisme-deal te sluiten. Waar is uw optimisme op gebaseerd?“
MR: “Omdat het mijn overtuiging is dat de komende dagen, de komende tijd, de consensus zal toenemen over het belang van een gezamenlijke Europese positie. Ook binnen de NAVO. Ook trans-Atlantisch. En ook tegenover Rusland. En luister: Europa, 27 lidstaten, een orkest met heel veel verschillende klanken, dat weten we, Nederland pleit ook al langer voor het opgeven van unanimiteit bij het bereiken van een akkoord over sanctiepakketten. Dat is er nog niet, dat moet nog bij unanimiteit, maar ik ben ervan overtuigd dat alle lidstaten uiteindelijk het belang zullen onderschrijven van een gezamenlijke krachtige reactie.”
LB: “En wat is dan uw rol daarbij bij die onderhandelingen?“
MR: “Die ga ik niet groter maken dan die is. Die is als premier samen met Hoekstra en Ollongren, de ministers van Buitenlandse Zaken en Defensie: hoe kun je helpen om tot overeenstemming te komen en het wordt ons iets makkelijker gemaakt, omdat wij zelf als Nederland niet heel veel beperkingen in de tas hebben zitten over wat we zelf willen. Dat maakt het ook makkelijk om te kijken of het lukt om tot overeenstemming te komen.”
LB: “U zei in het Kamerdebat woensdag dat u bemiddelt tussen Frankrijk en Duitsland. Dat klinkt heel deftig…“
MR: “Ja, niet ik persoonlijk. Nederland is natuurlijk in gesprek met de Fransen, de Duitsers en ook met de Britten en anderen om te kijken hoe we ervoor kunnen zorgen dat we consensus kunnen bereiken. Ik ga mijn eigen rol niet groter maken dan die is, maar waar dat dienstig is doen wat nodig is. Het is niet zo dat Nederland nu hier in zijn eentje het sanctiepakket tot stand brengt. Daar werken heel veel mensen, heel veel landen en heel veel diplomaten ook aan.”
