Zowel de Nederlandse regering als het parlement moeten uitkijken voor een “tweeslachtige houding” ten aanzien van de regels die gelden binnen internationale rechtsorde, stelt de Raad van State in dit verslag. Die regels worden door de Nederlandse overheid vaak gezien als “optioneel”, als “niet verplicht”, zegt de Raad: “Alsof het gaat om een à la carte restaurant. Wat bevalt, wordt geconsumeerd; wat niet bevalt wordt ontkend, genegeerd of betwist.”
Misverstand
De Raad van State, onafhankelijk adviseur van regering en parlement en hoogste bestuursrechter van het land, bekritiseerde al vaker de Nederlandse omgang met Europese regels. Zo oordeelde het in 2019 dat het Nederlandse stikstofbeleid in strijd was met Europese natuurwetgeving.
Het is een misverstand, volgens de Raad van State, dat internationale afspraken afbreuk doen aan de nationale soevereiniteit. Soeverein is ook de keuze om nationale bevoegdheden in te zetten binnen een groter geheel, stelt de Raad. Belangrijk bij zo’n internationale samenwerking is dan wel belangrijk dat het voor landen duidelijk is hoe de machtsverhoudingen precies liggen.
Brussel
“Brussel”, met een supranationaal EU-Hof en instellingen die beperkt verantwoording moeten afleggen aan deelnemende landen, wordt vaak beschuldigd van het aantasten van de nationale soevereiniteit, schrijft de Raad van State: “Een verschuiving van bevoegdheden naar de Europese Unie betekent geen schending van de nationale soevereiniteit, het betekent alleen dat je die nationale soevereiniteit niet louter meer binnen de nationale machtsstructuren uitoefent”.
Een voorbeeld van zo’n “misverstand” is volgens de Raad van State de discussie rond de pulsvisserij, een vistechniek. Nederlandse vissers kregen in het verleden van de Nederlandse overheid de toestemming in deze nieuwe techniek te investeren. Maar in 2019 kondigde de EU een verbod aan op deze vistechiek. De vissector, de Kamer en Nederlandse Europarlementariërs waren zeer boos. “Brussel” kreeg de schuld. Maar het was Nederland die “veel te creatief” was omgegaan met de EU-regels toen ze de vergunningen gaf, schrijft de Raad van State.
EU in ontwikkeling
Toegegeven, schrijft de Raad, niet alle kritiek op de Europese Unie is onterecht. Op sommige terreinen schept de EU veel regelgeving, op andere terreinen heeft het veel minder macht. Dit is verwarrend. Ook heeft de Europese Unie onvoldoende democratische legitimiteit. Verder is de organisatie van de Europese Unie minder efficiënt dan die van de de deelnemende lidstaten, aldus de Raad. Maar Nederland moet het volgende voor ogen houden: de EU is een relatief jong project, voor verbetering vatbaar. De roep om een zogenaamde Nexit is volgens de Raad onredelijk: als het in Nederland misgaat, wordt ook niet geroepen “de Staat der Nederlanden dan maar op te heffen”.
