In tijden van bezuinigingen (eufemistisch: ‘taakstelling”) moet het Europabeleid slimmer. Dubbelingen voorkomen en voorkomen is beter dan genezen. Het lijkt logisch, maar: “in termen van ‘tijd is schaars’, delven acties om proactief invloed uit te oefenen vaak het onderspit ten opzichte van ‘waan van de dag-urgente kwesties’, zoals de voorbereiding van een Kamerdebat’. Het is een citaat uit het deze week verschenen adviesrapport ‘Grip door Begrip’. De les uit zeven jaar Europabeleid: investeer als overheid in ambtelijke EU-kennis en capaciteit – niet ieder voor zich, maar samen voor ons allen.
Het rapport biedt een geïllustreerde “gereedschapskist voor Europese actie” op pagina 60. Handig, want juist als je moet bezuinigen is slimmer werken, netwerken en kennisdeling cruciaal. Drie lessen uit het rapport:
1.) Netwerken
Stop even met lezen en bedenk welke Nederlanders jij kent bij de Europese Commissie, het Europees Parlement en de PV/ EU. Nee, niet Sophie In ’t Veld (die nam deze week afscheid). Nee, niet Wopke Hoekstra – in Europa draait het om inhoud. De EU- ambtenaren die jij zou kunnen benaderen over jouw dossier? Nee? Vraag je internationale afdeling om hulp. En niet meteen in de trein naar Brussel springen zonder hen te alerteren. Enige afstemming van Europese acties voorkomt dat de Europese Commissie Nederlanders uit elkaar speelt.
Ben je directeur? Denk dan extra goed na. Ken je een collega bij de Commissie die met jou de rangen opklom, een ambassadeur uit jouw tijd in Brussel of in een van de EU-hoofdsteden? IOB refereert aan een Clingendael-advies aan de algemene bestuursdienst, dat EU-ervaring voor Nederlandse topambtenaren verplicht stelt. Zo kan je als leidinggevende mensen helpen bij hun Europese acties. Vergeet ook niet daar tijd en geld voor in te boeken. Europees werken is een vak, geen hobby of uitje.
2.) Vroeg zijn
De komende weken gaan allerlei Nederlandse organisaties prioriteiten stellen uit het Commissie-werkprogramma. Elk jaar schrijf ik erover bij Brusselse Nieuwe (en over het gebrek aan lobby daarvoor). Delen we die? En de verschillende overheidsorganisaties die EU beleid volgen. Waarom doen ze dat allemaal apart? Benutten we elkaars kennis van welk DG nu welk voorstel voorbereidt?
3.) Volg het Europees Parlement
Drie decennia geleden ontwikkelden we bij de opleidingsafdeling van Instituut Clingendael de cursus “V&W en codecisie”. Dat ministerie wilde leren hoe je als ambtenaar omging met het Europese Parlement dat toen langzaamaan het ‘medebeslissingrecht’ (codecisie) verwierf. Maar hoewel het Europees Parlement op vrijwel alle terreinen politiek meepraat; IOB schrijft over aanhoudend ambtelijk “gebrek aan bewustzijn over de rol en bevoegdheden van het Europees Parlement als volwaardig medewetgever op veel dossiers en daarmee over het nut van beïnvloeding van het EP.”
Als beleidsexpert ken je hopelijk de politieke smaak van de ‘rapporteur’ op jouw thema’s en houd je in je outlook agenda een tijdslijn bij van de behandeling door Europarlementariërs. Wordt het serieuzer? De PV/EU kan je inzetten op dossiers, maar soms ligt een hogere ambtelijke inzet voor de hand. Daar komt die directeur weer om de hoek kijken. Ook dat is nog geen gemeengoed, net als een overzicht van welke Nederlanders waar zitten en wie er regie voert op de contacten.
Het zijn zomaar drie tips uit het lijvige rapport. In de tussenrapportage over de standpuntbepaling schreef IOB wat beduusd dat stapels Europa-rapporten onbekend waren bij de geïnterviewde ambtenaren. Zo’n syllabus met vakliteratuur is vast erg ouderwets, bij het Europees klaarstomen van Rijkstrainees of nieuwe directeuren. Maar als je zelf iets wil bijdragen aan ‘grip door begrip’ in het Nederlandse Europabeleid, schrijf: ‘Lees dit rapport!’ En druk op de verzendknop naar je collega’s.
