De 27 ministers van Financiën onderhandelen elk jaar over de Europese jaarbegroting. Normaal gesproken is er nationaal niet veel aandacht voor. Dat komt: de politieke discussie in Nederland gaat meestal over de kosten van Europese samenwerking. Maar die worden door de landen vastgelegd in de langetermijnbegroting voor zeven jaar, het ‘meerjarig financieel kader’. De jaarbegrotingen hebben in principe dus geen grote gevolgen voor de Nederlandse EU afdrachten, schrijven ambtenaren aan de minister.
Elke maand gaat demissionair minister Kaag (D66) voor overleg met haar Europese collega’s naar Brussel. Daar bespreken ze de updates van de ambtenaren en ambassadeurs. Over de Nederlandse inzet werden vragen gesteld door vier Kamerfracties. Als de antwoorden binnen zijn, kan er nog een motie over worden ingediend voordat de minister naar Brussel gaat.
100 miljard
Minister Bruins-Slot (CDA) werd eind oktober bevraagd door de Europa-woordvoerders, nadat ze een toelichting kregen van ambtenaren over hoe de begroting in elkaar zit. CDA-Europawoordvoerder Amhaouch vond de briefing verhelderend, want de begroting is complex.
De Europese Commissie heeft in juni 100 miljard meer gevraagd om de Europese doelen te halen. Het gaat om 66 miljard hogere uitgaven plus 33 miljard aan leningen voor Oekraïne. Op dit moment zijn de onderhandelingen tussen 27 ambtenaren en ambassadeurs, waaronder de Nederlandse delegaties, volop gaande. Het totale voorstel voor de meerjarenbegroting is deze week besproken op de Europese top. De premier vertelde aan de Europa-woordvoerders dat diverse lidstaten bedenkingen hebben geuit over de noodzaak van tussentijdse herziening van het MFK en extra middelen voor de begroting.
Dan de meerjarenbegroting: elke zeven jaar voer voor nachtenlange onderhandelingen met jaren van voorbereiding. Tot 2027 ligt het vast, maar er moet halverwege worden herbegroot vanwege stijgende uitgaven – volgens de Europese Commissie. Het prijkt als eerste op het overzicht van lopende onderhandelingsdossiers; een stuk voor de Kamercommissie buitenland, want de minister van Buitenlandse Zaken coördineert de inzet.
Ook Nederland wil dat er eerst met potjes wordt geschoven, ofwel de gelden uit de vouwen worden geschud. Daarnaast eisen Hongarije en Polen hun corona-herstelgelden op, alvorens ze willen instemmen. Andere EU-landen willen niet tornen aan de landbouwsubsidies en die voor de armere regio’s binnen de Unie. Dat betekent dat ingrepen onvermijdelijk zijn bij de geldstromen voor onderzoek en innovatie, voor het populaire Erasmusprogramma (uitwisseling studenten) en internationale samenwerking.
Havikenstand
Naast de onderhandelingen tussen de 27 landen heeft ook het Europees Parlement een bevoegdheid. Die wordt niet besproken in de Kamerbrieven, maar het Europees Parlement is in verkiezingsmodus en zal dus zeker uitgesproken zijn. De voorzitter van de Europese Raad, (de liberale Belg) Charles Michel, hoopt op de volgende EU-top, medio december een akkoord te bereiken, maar dat lijkt optimistisch. Mocht dat wel zo zijn, dan kan het zo zijn dat de Kamer moet terugkeren van reces, waarschuwde de minister in het debat voor de Europese Top op zorgen van onder meer Jasper van Dijk (SP)
De Europanieuwsbrief voor abonnees van NRC analyseert dat de Haagse politiek reden is voor de EU om haast te maken. Het regeeerakkoord Rutte-IV was met steun van een meerderheid in de Kamer nogal pro-Europees. Maar de nieuw gekozen Tweede kamer zou, gezien de verkiezingsprogramma’s kunnen terugkeren naar de Europese havikenstand.
Net nadat die Kamer verkozen is, staan de Europese leiders (inclusief demissionair premier Rutte) voor nog twee andere moeilijke besluiten: dan gaan de onderhandelingen met Oekraïne en Moldavië over het EU-lidmaatschap van start en worden de regels voor de euro versoepeld. ‘Ik word nu al moe als ik aan die EU-top denk’, zei de Estse premier Kaja Kallas. Dat zou ook wel eens kunnen gelden voor veel aspirant-Kamerleden.
Praktijkprofessor Europa van de Haagse Hogeschool Mendeltje van Keulen (cartoon) was griffier Europese Zaken bij de Tweede Kamer. Zij kijkt wekelijks voor Brusselse Nieuwe in brievenbus van de Tweede Kamer naar de post uit Brussel. Elke week de column van Mendeltje van Keulen in je mailbox ontvangen? Abonneren kan hier voor slechts 5 euro in per maand. Daarmee levert u een bijdrage aan de onafhankelijke journalistiek en opinie over Europese zaken die Nederland raken.
