Het is officieel. Commissievoorzitter Ursula von der Leyen wil onze minister van Buitenlandse Zaken Wopke Hoekstra als vervanger van Frans Timmermans. Voor iets minder dan een jaar komt Hoekstra in het Berlaymontgebouw in Brussel te zitten om aan de wieg van Europese wetgeving te staan. En tot het ongenoegen van een redelijke groep politici en natuurorganisaties krijgt hij ook nog eens de klimaatportefeuille.

Volgens Von der Leyen, die overigens partijgenoot is, ze maken beiden deel uit van de christendemocratische EVP, is Hoekstra de uitgelezen kandidaat. “Hij heeft veel ervaring met Europese zaken”, schrijft ze in een verklaring. Hij was ooit minister van Financiën en is nu minister van Buitenlandse Zaken. Zijn regeringservaring zal van pas komen tijdens de aanloop naar een grote VN-klimaattop (COP28) en bij de implementatie van klimaatwetgeving, denkt Von der Leyen. Maar niet iedereen ziet dat zitten. We bekijken het commentaar van links en rechts en de stokken waarmee de komende tijd geslagen gaat worden.

Handtekeningen

Zo is er een petitie die in enkele dagen al meer dan 21.000 keer getekend is. Campagne-organisatie DeGoedeZaak wil geen oud-bestuurder van Shell als Eurocommissaris voor klimaat hebben. “Hoekstra, oud-Shellman, steunde KLM zonder blikken of blozen met een miljardenpakket en durfde het stikstofprobleem niet onder ogen te zien”, zegt de organisatie. Ze noemen het de laatste stuiptrekking van de oude bestuurscultuur. “Ondanks het feit dat Hoekstra geen kennis nog kunde heeft om een totale klimaatcatastrofe tegen te gaan, wordt juist hij voorgedragen als Eurocommissaris.”

Grote schoenen te vullen

De Europese sociaaldemocratische fractie (S&D) liet het eerst van zich horen. Toen het nieuws uitlekte dat premier Rutte Hoekstra zou nomineren, kwamen ze direct met een verklaring. De klimaatportefeuille lag voor het vertrek van Timmermans compleet in zijn handen en dus in dat van de sociaaldemocratische groep S&D waar ook de PvdA bij zit.

“Met in het achterhoofd de populistische bewegingen die de EVP maakte om cruciale wetgeving uit de Green Deal te verwateren, is het voor onze groep belangrijk dat de klimaatportefeuille in handen van de sociaaldemocratische familie blijft”, schreef de groep kort na de bekendmaking. De EVP en daarmee ook het CDA hebben zich keihard verzet tegen de natuurherstelwet. Daarmee zouden meer natuurgebieden in Europa beschermd en hersteld moeten worden, een belangrijke schakel in het klimaatneutraal maken van de EU, vond Timmermans en zijn partij.

Europarlementariër Mohammed Chahim (PvdA) gaat Hoekstra het vuur aan de schenen leggen. Voor hij echt Eurocommissaris kan worden, moet hij nog verhoord worden door het Europees Parlement. Chahim houdt zijn hart voor hem vast. “Hij moet bijna breken met zijn de christendemocraten om ervoor te zorgen dat er genoeg mensen in het Europees Parlement zijn die hem vertrouwen”, zegt Chahim tegen de NOS. Ook Europarlementariër Bas Eickhout (GroenLinks) ziet de bui al hangen. Tijdens dat verhoor kan hij niet te ambitieus over klimaat zijn, want dan jaagt hij zijn eigen partij tegen hem in het harnas, terwijl de sociaaldemocraten en de groenen wel echte beloftes verwachten.

Overigens heeft de EVP, waar ook het CDA bij zit, 177 zetels in het Europees Parlement. De S&D en de Groenen hebben samen 215 zetels. Als Hoekstra de steun weet te krijgen van de conservatieve ECR en de meer rechtse fractie ID kunnen de linkse partijen er niet meer echt tegenop. De liberale fractie Renew Europe krijgt dan het beslissende woord.

Eigen gelederen

Onvrede is er ook binnen zijn eigen partij te proeven. Er zijn twee smaken, legt een CDA-Kamerlid uit aan De Telegraaf. De ene stroming is ‘wat zuur’ en vindt dat Hoekstra na zijn rammelende partijleiderschap eerder gestraft dan beloond had moeten worden, maar er zijn ook mensen die opgelucht zijn dat Frans Timmermans weggaat. Hoe dan ook, er komt wel een belangrijke functie en portefeuille nu in handen van het CDA en niet van de PvdA. En dat terwijl het CDA in de laatste peilingen maar op drie zetels staat.

Echt veel invloed zal het gekibbel binnen de partij daarom niet hebben op Hoekstra’s benoeming. De verwachting is dat vanuit de christendemocratische kant makkelijke vragen komen tijdens zijn verhoor. Daarboven probeert het CDA haar Europese moederpartij de EVP te overtuigen tot een unanieme stem voor Hoekstra te komen.

Hoe nu verder

Hoekstra zal in ieder geval in september in Straatsburg voor het Europees Parlement moeten verschijnen. Daar wordt hij dus verhoord: hij voert een soort sollicitatiegesprek met honderden mensen tegelijk waarvan ongeveer de helft zijn sollicitatie eigenlijk sowieso niet ziet zitten. Als hij uiteindelijk toch genoeg steun krijgt, wordt Hoekstra voor iets minder dan een jaar Eurocommissaris. In dat jaar moet er veel gebeuren, vooral op het gebied van klimaat en de Green Deal.

Zijn aanstelling betekent niet dat Hoekstra ook de volgende termijn Eurocommissaris wordt. In 2024 vinden nieuwe Europese verkiezingen plaats. Er wordt dan een nieuw Europees Parlement gekozen en dus ook een nieuwe Europese Commissie.