Na maandenlang gesteggel komt de natuurherstelwet er alsnog. De lidstaten hebben tijdens de Milieuraad maandagochtend de zwaarbevochten wet met 66 procent van de stemmen aangenomen. Eén procent meer dan nodig voor een gekwalificeerde meerderheid. De onverwachte draai van Oostenrijk gisteren gaf de uiteindelijke doorslag. Waar het land eerder nog tegen was, besloot groene minister Leonore Gewessler gisteren eenzijdig dat zij toch voor zou gaan stemmen. Zes landen stemden tegen, waaronder Nederland.

De Oostenrijkse Groenen vormen een regering met de christendemocratische ÖVP. Die partij heeft nu besloten een klacht tegen haar in te dienen bij het Europese Hof van Justitie wegens “ambtsmisbruik”. Ook stuurde de Oostenrijkse bondskanselier voorafgaand aan de stemming nog een brief naar het Belgische voorzitterschap, waarin hij stelt dat Gewessler’s standpunt niet dat van de rest van de regering vertegenwoordigt. Ondanks dat besloten de Belgen de stemming niet uit te stellen.

Biodiversiteit

De nieuwe wet is volgens Brussel nodig om de Europese natuur en biodiversiteit te herstellen. Daar gaat het momenteel namelijk niet goed mee. Vervuiling, overbemesting en het krimpen van natuurgebieden zorgen ervoor dat veel dieren en insecten het steeds moeilijker hebben. Dit is zorgwekkend omdat zij een cruciale rol spelen in onze ecosystemen. Zo bestuiven bijen bepaalde gewassen, zonder hen zou het produceren van voldoende voedsel niet mogelijk zijn. Daarnaast absorberen veel bomen en planten CO₂, wat helpt om klimaatverandering tegen te gaan.

Nu de wet een feit is, zullen de lidstaten tegen 2030 herstelmaatregelen genomen moeten hebben voor 30 procent van de natuurgebieden die momenteel in slechte staat verkeren. Voor 2050 moet dit worden uitgebreid tot 90 procent van deze gebieden. Alle lidstaten zijn verplicht om hier zelf plannen voor op te stellen.

Op slot

De agrarische sector heeft zich fel tegen de natuurherstelwet verzet, omdat zij vrezen dat strengere milieuregels hen zullen schaden. Onder andere om deze reden is Nederland tegenstander van de wet geworden: Een aangenomen motie van de nieuwe Tweede Kamer in maart jl. was volgens minister Mark Harbers (Waterstaat) de voornaamste reden dat Nederland tegenstemde. Ook was er veel angst dat de nieuwe regels er toe zouden leiden dat lidstaten “op slot” zouden gaan. Bij ons was die vrees door de stikstofcrisis nog een stukje groter.

Abonneer je nu op de nieuwsbrief Klimaat & Energie

Sander Smit, Europees lijstrekker voor de BBB, noemde de draai van Oostenrijk gisteren dan ook al een “ongekende schoffering van kiezers in EU-landen en een miskenning van de veranderde politieke realiteit.” Bert-Jan Ruissen (SGP) sluit zich daarbij aan. “De gevolgen zijn te ingrijpend, zeker voor een dichtbevolkt land als Nederland,” schreef hij gisteren op X (voorheen: Twitter).

“Een verhulde zegen”

Maar niet iedereen is het daarmee eens. “Een broodnodige overwinning voor onze kwetsbare natuur. 81 procent van de natuur in Europa is in slechte staat. Deze reddingsboei komt net op tijd,” stelt Europarlementariër Anja Hazekamp (PvdD). Ook Bas Eickhout bedankte Oostenrijk: “Deze nieuwe wet zal essentieel zijn voor Europa’s klimaatbeleid. Gerben-Jan Gerbrandy, Europees lijstrekker van D66 noemt de plannen een “blessing in disguise” voor Nederland. Een verhulde zegen.

Oud EU-klimaatcommissaris Frans Timmermans, het brein achter de natuurherstelwet, noemt vandaag “een mooie dag voor de Europese natuur.” Ook vindt hij het “mooi dat vals spel door Nederland niet is beloond”. Dit ondanks het feit dat zijn zwaarbevochten plannen uiteindelijk flink zijn afgezwakt.

Meer over deze zes fases in het Europese besluitvormingsproces lees je hier.