Na zijn vertrek begonnen de leiders aan hun discussie over de mogelijkheid om Russisch geld, dat vaststaat in België bij het bedrijf Euroclear, te gebruiken om de begroting in Oekraïne aan te vullen. Het land heeft ongeveer 60 miljard euro per jaar nodig om salarissen, pensioenen en niet te vergeten wapens te betalen. En het geld voor begin volgend jaar is er nog niet. Vooral België ligt dwars.
Wat bezielt de Belgen?
Premier De Wever wil absolute zekerheid. Juridisch waterdichte teksten. Hij is bang dat als de oorlog eenmaal voorbij is, er flinke schadeclaims komen vanuit Rusland en België daar alleen voor op moet draaien. “Dit is een heel fors instrument”, zo zei hij voordat de vergadering begon. De Wever haalde er zelfs de oorlog bij. “Dit hebben we zelfs in de Tweede Wereldoorlog niet gedaan.” Aan aaien over de bol en leiders die tegen hem zeiden ‘natuurlijk begrijpen we je Bart en we steunen je’, had hij helemaal niks. En ook de oorspronkelijke tekst in de conclusies over Europese solidariteit en risk sharing (risico delen) waren voor hem niet voldoende. Hij had drie eisen:
- Eerlijk zullen we alles delen. Het risico is te groot om België alleen te laten opdraaien. Het gaat om ongeveer een derde van het Belgische bbp;
- Alle landen betalen mee als er schadeclaims komen;
- En alle landen met bevroren Russisch geld (onder andere Luxemburg en Frankrijk) doen mee. Ook dat geld wordt aangesproken.
Maar de andere leiders wilden niet over de brug komen. De moed zonk een aantal helemaal in de schoenen nadat De Wever ook had uitgelegd dat de Russen wraak zouden nemen door beslag te leggen op geld van Westerse bedrijven en banken, die nog op een of andere manier actief zijn in Rusland. “Ik zag geen tsunami aan enthousiasme”, zei de premier na afloop.
Wat is het vervolg?
De slottekst is vrij vaag geworden. De Europese Commissie is op pad gestuurd met de opdracht om voor december (als de volgende top wordt gehouden) opties te verkennen. De Engelse tekst luidt alsvolgt:
The European Council commits to address Ukraine’s pressing financial needs for 2026-2027, including for its military and defence efforts. Therefore, the European Council invites the Commission to present, as soon as possible, options for financial support based on an assessment of Ukraine’s financing needs and invites the Commission and the Council to take work forward, in order for the European Council to revert to this issue at its next meeting.
Wat opvalt is dat het woord opties (meervoud) wordt gebruikt. Dat betekent dat er ook andere mogelijkheden moeten worden gezocht om geld voor Oekraïne te vinden. Er wordt dus verwacht dat België voet bij stuk zal houden, dat is gezien de discussie over Oekraïne niet zo gek, want ongemerkt zijn het de Belgen die redelijk vaak dwars hebben gelegen om hun eigen belangen te beschermen. Zo wordt via de haven van Zeebrugge heel veel Russisch gas ingevoerd, afgelopen jaar zelfs een recordhoeveelheid. De Belgen hebben heel lang een boycot van Russische diamanten tegengehouden om de belangen van de diamantindustrie in Antwerpen te beschermen.
En dan is er nog de discussie over de NAVO-norm. Met Spanje is België het land dat het minst uitgeeft aan defensie. Aanvankelijk wilde het land de nieuwe norm ook pas ver in de toekomst halen. Intern heeft het kabinet van De Wever de grootst mogelijke moeite om de begroting voor het komend jaar op orde te krijgen. En daar komt nog bij dat over een deel van de bevroren tegoeden belasting wordt afgedragen aan de Belgische schatkist, een welkom extraatje voor de begroting van het land.
Alternatieven?
Die zijn er, maar er is haast bij. “We hebben het in 2026 nodig. Het is beter om het begin dit jaar te hebben. Maar ik weet niet of dat mogelijk is”, om president Volodymyr Zelensky nog eens aan te halen. Al eerder kwam de suggestie uit Finland om via de lidstaten geld op tafel te leggen; oftewel elk land moet (volgens een verdeelsleutel) geld op tafel leggen. Voor Nederland zou het dan gaan om enkele miljarden. Er wordt ook gekeken naar geld dat in het coronaherstelfonds zit en nog niet is uitgegeven. Verder is een mogelijkheid om geld te lenen, hoewel daar niet bij alle landen evenveel enthousiasme voor is (zoals Nederland). En er kan een vrijwillige donatie worden gevraagd, een beetje de coalitie van the willing.
Ondanks het meervoud in de conclusies denkt De Wever dat de Europese Commissie toch bij het oorspronkelijke plan zal uitkomen. “Ik vermoed dat ze met oplossingen gaan komen voor de problemen die ik heb opgesomd en met een concreet voorstel zullen komen.” De volgende top is op 18 december.
