De plannen gaan over het zogenoemde Stabiliteits- en Groeipact (SGP). Tot op heden is het zo dat landen die met de euro betalen maximaal drie procent tekort mogen hebben op hun begroting en de schuld mag niet meer dan zestig procent van het bruto binnenlands product (bbp) bedragen. Maar veel landen voldoen daar niet aan. In Griekenland is het meer dan het dubbele en ook Italië en België halen bij lange na niet de afgesproken doelen.

Geen straf

Formeel staat er straf op als landen niet aan de voorwaarden voldoen. Maar er is nog nooit een straf uitgedeeld, omdat er altijd wel een goede reden is om dat niet te doen. Ook de regel dat landen die te veel schuld hebben dat langzaam moeten verminderen (er is een speciale rekenformule voor) wordt niet nagekomen.

Dat moet veranderen, vindt de Europese Commissie. En dus stellen ze nu een nieuwe aanpak voor. ‘Maatwerk’ is het woord dat in Brussel wordt gebruikt. Het is een poging om de eis van de ‘zuinige’ landen als Nederland en Duitsland om een sluitende begroting op te stellen, te combineren met de wens van landen die veel meer belastinggeld willen gebruiken om te investeren in de economie. Niet meer bezuinigen, maar investeren.

Maar niet alle investeringen zijn goed. Het moeten vooral groene investeringen zijn. Dat helpt de economie, zo is de redenatie. En op die manier kunnen landen op termijn een minder groot tekort op de begroting krijgen. Of die redenatie voldoende is om een akkoord tussen de ministers te krijgen is afwachten. Minister van Financiën Sigrid Kaag is niet op voorhand enthousiast, maar staat er ook niet afwijzend tegenover. Ze zei eerder deze week dat het niet makkelijk gaat worden. Ook de liberale Duitse minister van Financiën Lindner voorziet forse discussies.

Tevreden

De eerste reacties op de plannen zijn positief. Zo vindt de VVD het een verbetering dat er nu gecontroleerd wordt of landen zich aan de afspraken houden. Caroline Nagtegaal: “Als landen hun schulden structureel te hoog laten oplopen, is dat een risico voor de hele eurozone en lopen we het risico op een nieuwe schuldencrisis.”

Tevredenheid om een heel andere reden bij de PvdA, de grootste Nederlandse partij in het Europees Parlement. “De Brusselse bezuinigingsobsessie is hiermee afgelopen”, zegt Paul Tang. “Landen krijgen meer ruimte om te investeren in langdurige en duurzame groei.”

De verwachting is dat de discussie een aantal maanden gaat duren. Waarschijnlijk pas in het voorjaar van 2023 wordt een besluit genomen over de vandaag gepresenteerde voorstellen.

Meer lezen en weten over de euro? Neem dan een abonnement op de wekelijkse nieuwsbrief van Hanna Hosman. Ze schreef begin deze week in haar nieuwsbrief De week van de euro al over de plannen.