Het is nog volstrekt onduidelijk of de man of vrouw die de Europese christendemocraten vanavond naar voren schuiven als kandidaat-voorzitter van het Europees Parlement de steun gaat krijgen van de andere fracties. De Nederlandse CDA-er Esther de Lange is een van de drie kandidaten, maar zelfs als ze haar eigen fractie achter zich krijgt, is het dus nog maar de vraag of ze het bij de uiteindelijke stemming in januari haalt.
Oude afspraken
De christendemocratische fractievoorzitter Manfred Weber is zeker van zijn zaak. Hij beriep zich tegenover de pers op afspraken die zijn gemaakt na de Europese verkiezingen in 2019. Daar volgt volgens hem uit dat na de eerste termijn van 2,5 jaar de huidige sociaaldemocratische voorzitter David Sassoli zijn post zou overgedragen aan de christendemocraten. Volgens Weber gaat het om een ‘coalitieakkoord’.
De Duitsers waarschuwde zijn collega’s van de andere partijen dat wanneer er partijpolitiek bedreven wordt over het voorzitterschap, de sfeer in Brussel wel eens flink zou kunnen verzuren. Er zou zand in de wetgevingsmachine komen juist op een moment dat er grote besluiten genomen moeten worden over de klimaatwetgeving. Op 1 januari neemt Frankrijk het voorzitterschap van de Europese Unie over. Politici in Brussel verwachten veel van de ambitieuze Franse president. “Wij willen zakendoen met Macron”, zei Weber.
Geen automatisme
Maar de sociaaldemocraten zien zich niet gebonden aan de afspraken uit 2019 en zijn niet van plan om zomaar het voorzitterschap uit handen te geven. In haar eigen persconferentie zei fractievoorzitter Iratxe García Perez: “Geen enkele politieke groep heeft automatisch recht op het voorzitterschap”.
De sociaaldemocraten eisen dat er ‘politieke balans’ is aan de top van de Europese Unie. Die balans zou er niet meer zijn als de christendemocraten de voorzitter van het Europees Parlement leveren terwijl de voorzitter van de Europese Commissie ook al een conservatief is.
“Er is iets veranderd sinds 2019”, zei Perez met een blik op de kaart van de Europese Unie. De sociaaldemocraten hebben veel verkiezingen gewonnen en in meer lidstaten dan twee jaar geleden hebben ze het premierschap in handen. Binnen een paar weken komt daar de hoofdprijs – het Bondskanselierschap van Duitsland – bij. De aanstaande komst van Olaf Scholz als nieuwe Merkel werpt zijn schaduw vooruit.
Achterkamerdeal in de maak?
De strijd om het voorzitterschap wordt op dit moment gevoerd in talloze achterkamertjes. Daarbij speelt een rol wie de christendemocraten naar voren schuiven, maar even belangrijk is wat ze bereid zijn te betalen voor eventuele steun.
Eerder zei het Nederlandse Europees Parlementslid Mohammed Chahim (PvdA) dat er met de sociaaldemocraten te praten valt over een wisseling. Mogelijk dat er een deal in de maak is waarbij de christendemocraten het voorzitterschap van het Europees Parlement krijgen waarbij de sociaaldemocraten het voorzitterschap van de Europese Raad kunnen opeisen.
De liberalen zijn kingmaker
Die post is nu in handen van de liberale Charles Michel en loopt over een paar maanden af. Daarmee ligt de bal in het kamp van de liberalen. Het is in hun belang om het voorzitterschap van hun partijgenoot Emmanuel Macron niet te laten verpesten door politiek gedoe. De president wil zelf immers ook herkozen worden komend voorjaar.
De liberalen zullen zich ervoor inzetten de afspraken uit 2019 netjes na te komen. Tegelijkertijd dreigen zij het kind van de rekening te worden als de prijs voor de machtswisseling in het Europees Parlement is dat de voorzitter van de Raad een sociaaldemocraat wordt.
De fractievoorzitter van Renew Stéphane Séjourné laat nog niet het achterste van zijn tong zien. Tegen de Europese pers zegt hij zichzelf te zien als de kingmaker, maar hij wil zijn steun duur verkopen. De Fransman zegt achter de schermen te werken aan een coalitie gebaseerd op een inhoudelijk plan voor de tweede helft van deze parlementaire periode. De discussie over personen komt daarna en is niet iets dat hij ‘via de media’ wil doen.