Deze brief is naast Nederland ook ondertekend door ministers uit Tsjechië, de Baltische landen, Denemarken, Polen en Roemenië. “Wij vinden dat de EU de bewegingsvrijheid van Russische diplomaten strikt moet beperken tot het land waarvoor zij geaccrediteerd zijn”, staat in de brief. “Deze maatregel zal de ruimte waarin Russische agenten actief zijn aanzienlijk verkleinen.”
Sabotage door diplomaten
De schrijvers van de brief vinden dat Russische diplomaten die vrij kunnen reizen ondermijnende activiteiten in de hand werken. Zo staat in de brief dat inlichtingen, propaganda “of zelfs de voorbereiding van sabotagedaden tot de belangrijkste taken behoren van een groot aantal Russische ‘diplomaten’ in de EU.”
De uitzetting van enkele Russische diplomaten in de afgelopen tijd vinden de ministers dan ook een goede zaak. De uitgezette diplomaten werden verdacht van spionage. Zo heeft Nederland in 2022 zeventien Russische diplomaten het land uitgezet en vorig jaar tien. Vorige maand heeft het Verenigd Koninkrijk ook een Russisch militair attaché, een militair die verbonden is aan een ambassade, het land uitgezet.
Toch blijft de dreiging bestaan. Om dat tegen te gaan, willen Hanke Bruins Slot en haar collega’s dat de diplomaten in de landen moeten blijven waar ze gevestigd zijn. Dat geldt ook voor de familieleden. Op dit moment kunnen de diplomaten nog vrij door het Schengengebied reizen.
Om de zorgen over vergeldingsacties van Rusland weg te nemen, zeggen de ministers dat de kosten daarvan veel kleiner zullen zijn “dan de mogelijke schade die Russische ‘diplomaten’ in heel Europa kunnen aanrichten.”
Andere landen sceptisch
Een paar landen zien niet zo veel in dit voorstel. Duitsland, Oostenrijk, Frankrijk en Italië staan hier erg sceptisch tegenover. Duitsland ligt sowieso dwars bij het nieuwe sanctiepakket. Gisteren kwamen ambassadeurs van alle EU-lidstaten bij elkaar om nieuwe sancties te bespreken, maar Duitsland is het er niet mee eens.
Het nieuwe sanctiepakket zou eerst vandaag al af moeten zijn. Diplomaten verwachten nu dat het morgen pas af is. Het is nog niet duidelijk of de beperking van Russische diplomaten wordt toegevoegd aan dit sanctiepakket.
Duitsland ligt dwars
Volgens het Duitse persbureau DPA doet Duitsland vooral moeilijk over extra maatregelen die ervoor zorgen dat de huidige sancties moeilijker omzeild worden. Omdat waarschijnlijk ook Duitse bedrijven worden getroffen door deze maatregelen is het land terughoudend.
Ook de zogeheten ‘Geen Rusland’-clausule is een probleem voor Berlijn. Dit zou bedrijven bij de export verplichtingen opleggen die moeten voorkomen dat klanten de producten weer doorverkopen aan Rusland. Op dit moment gelden dat soort verplichtingen al, maar alleen voor vuurwapens en goederen die ook voor militaire doeleinden kunnen worden gebruikt.
Een anonieme bron zegt tegen DPA dat Duitsland door nu dwars te liggen het ‘nieuwe Hongarije’ wordt genoemd.