Nederland gaat proberen de Europese sanctiewet uit te breiden. Op verzoek van regeringspartij D66 start minister van Buitenlandse Zaken Wopke Hoekstra een lobby in Europa om in de toekomst de zogenoemde Magnitsky Act niet alleen te gebruiken bij mensenrechtenschendingen, maar ook bij grootschalige corruptie.
“Oligarchen en kleptocraten ontspringen de dans en worden niet aangepakt voor hun corrupte handelen”, staat in de motie die D66-er Sjoerd Sjoerdsma indiende bij het debat in de Tweede Kamer over de spanningen tussen Rusland en Oekraïne. Volgens hem is de beste manier om Rusland af te schrikken ‘Poetin en de machtskliek rond Poetin financieel zo hard mogelijk raken’.
De meerderheid van de Kamer steunt de motie. Hoekstra belooft het verzoek op te pakken, maar geeft geen garantie dat het lukt. Verder dan de Kamer te beloven over een tijdje een update te geven over hoe het loopt, wilde hij niet gaan.
Europees Parlement ziet het wel zitten
Het voorstel van Sjoerdsma zal in het Europees Parlement in goede aarde vallen, verwacht CDA-Europarlementariër Jeroen Lenaers: “In principe is dit een goed idee. Ik denk dat we in Europa minder naïef moeten zijn”.
Zijn PvdA-collega Thijs Reuten is het met hem eens. “Ik vind het een goed idee. Omdat corruptie en mensenrechtenschendingen met elkaar verbonden zijn. De verwevenheid van autocraten zoals in dit geval Poetin met de Russische oligarchen heeft een grote impact op de grondrechten die wij willen verdedigen”.
Niet zomaar geregeld
Waar er in het Europees Parlement waarschijnlijk wel een meerderheid te vinden is voor het aanpassen van de sanctiewet, kan het volgens Reuten en Lenaers lang duren voordat de lidstaten het eens zijn. Reuten: “Er zijn binnen de Unie op het moment helaas landen die dit willen tegenhouden omdat het ze niet uitkomt. Ik denk vooral aan Hongarije, omdat Victor Orban er niet voor terugschrikt de belangen van Poetin te dienen”.
Toch is zijn CDA-collega Lenaers optimistisch: “Ik kan me voorstellen dat Hoekstra zegt dat het wat voeten in de aarde zal hebben, maar het is de vorige keer met de originele Magnitsky wet ook gelukt”.
Gouden paspoorten
De vraag is wel hoe effectief persoonlijke sancties zullen zijn tegen Russen die hun kapitaal op criminele wijze verzameld hebben. Veel van die mensen zijn bijvoorbeeld al lang in het bezit van een Europees paspoort. Nog steeds is het in Cyprus en Malta mogelijk om voor veel geld een paspoort te kopen. Inreisverboden zijn niet in te stellen tegen mensen die juridisch een staatsburger van de Europese Unie zijn.
Inmiddels is er zowel in het Europees Parlement als bij de Commissie wetgeving in de maak om dat soort gouden paspoorten aan banden te leggen, zegt Lenaers: “De Europese Commissie zei lange tijd dat het verstrekken van paspoorten een zaak is van de lidstaten. Maar ook daar zijn ze nu tot de conclusie gekomen dat het voor alle Schengenlanden gevolgen heeft als één Schengenland voor veel geld paspoorten verkoopt aan corrupte buitenlandse zakenmensen”.
