Binnen de EU zijn burgers vrij om te kiezen in welke lidstaat ze willen wonen en werken. Maar omdat sociale zekerheid nog altijd voornamelijk een nationale bevoegdheid is, komen ze daarbij vaak voor een logistieke puzzel te staan. Want hoe voorkom je dat Europeanen zich dubbel moeten verzekeren als ze over de grens werken? En hoe zorgen we ervoor dat ze geen dubbele werkloosheidsuitkering kunnen ontvangen nadat ze verhuisd zijn?
Al sinds 2016 breekt Brussel zich daar het hoofd over. De zogenaamde 883-richtlijn moet voorkomen dat burgers onder meerdere sociale wetgevingen vallen om zo deze conflictsituaties te vermijden. Het idee is simpel: burgers mogen slechts gedekt zijn door en bijdragen betalen voor de sociale zekerheid van één lidstaat. Ook moeten Europese buitenlanders dezelfde sociale zekerheid genieten als de eigen inwoners.
Muurvast
Het is makkelijker gezegd dan gedaan. Na jaren van moeizame onderhandelingen is er nog steeds geen akkoord over een modernisering van de verouderde regels voor uitkeringen en premies. Omdat de systemen zo complex zijn (denk aan onze toeslagen) en er verschillen tussen lidstaten bestaan, komt degene die de systemen gelijk wil trekken al gauw in een kafkaiaans oerwoud terecht. De onderhandelingen zitten al jaren muurvast.
Toen het Belgische EU-voorzitterschap nog een laatste poging deed tot een uitgekleed compromis, met alleen de minst controversiële onderdelen, haakte het Europees Parlement af. Sindsdien ligt het dossier volledig stil.
Flexwerken
In een brief aan de Tweede Kamer laat minister van Sociale Zaken Karien van Gennip nu weten dat volgens Nederland het voorstel terug naar de tekentafel van de Europese Commissie moet. De onderhandelingen duurden zoveel langer dan gewenst dat de minister vindt dat het hele plan verouderd is. Ze benadrukt dat het plan geen rekening houdt met de digitalisering van de arbeidsmarkt en de opkomst van flexwerken.
In 2019 en 2021 kwamen de lidstaten en het Europees Parlement al twee keer tot een voorlopig politiek akkoord. Bij de officiële definitieve stemming stemden de lidstaten het akkoord echter telkens op het allerlaatste moment toch weg, iets wat hoogst uitzonderlijk is.
Ook Nederland verwierp beide deals. Met name het feit dat het mogelijk bleef om werkloosheiduitkeringen mee te nemen naar een ander land, en zo twee keer langs de kassa te passeren, was het kabinet een doorn in het oog.
Nu de Europese verkiezingen voorbij zijn, zal moeten blijken of er nieuwe dynamiek kan worden gebracht in de grondige herziening van de socialezekerheidsregels voor de interne markt.
Meer over deze zes fases in het Europese besluitvormingsproces lees je hier.
